Strona:PL Klementyna Hoffmanowa - Wybór powieści.djvu/007

ficznych znajdujemy 3 tylko poświęcone znakomitościom wojskowym lub politycznym. Jan Tarnowski, Wacław Rzewuski więcej się odznaczył jako poeta aniżeli jako hetman, a dwaj inni na polu także piśmiennictwa ślady pracy swej zostawili. Nie należą te życiorysy do bardzo udatnych. Znaczenie nie tylko biograficzne ale po części i naukowe mają biografie Naruszewicza, Alojzego Felińskiego, Karpińskiego, Piramowicza i Mikołaja Dzieduszyckiego.
 Cztery z nich początkowe nie dlatego mają wartość naukową, iżby w nich krytycznie ocenioną została działalność tych pisarzów, lecz dlatego, że zawierają one cenne materyały biograficzne, pierwszy raz tu ogłoszone. Wspomnienie o Mikołaju Dzieduszyckim jest rodzajem pamiętnika o młodzieńcu, któryby bez przysługi Tańskiej nie istniał w spisach historyi piśmiennictwa naszego. Ona objaśniła nas, że był to młodzieniec o chęciach zacnych i gorących, który się podczas sejmu czteroletniego łączył stosunkiem przyjaźni z ówczesną młodzieżą literacką: Felińskim, Wyszkowskim, Tymienieckim, Szubertem, Rudzkim i innymi; ze miał zdolności poetyckie, okazane w tłomaczeniu z łaciny, francuskiego i niemieckiego.
 W opisach podróży Tańska kładła zawsze na pierwszym planie wspomnienia historyczne, popierane nieraz długiem wyliczaniem sławnych osobistości, napisów grobowych, aktów urzędowych; na drugim dopiero planie są zwyczaje, obyczaje i podania ludowe, na ostatnim — krajobrazy. Wszędzie towarzyszy autorce chęć oświecenia, nauczenia czegoś pożytecznego a łatwego do zrozumienia; wszędzie opowiadanie odznacza się prostotą, naturalnością, a częstokroć — ożywieniem. Z opisów tych rzecz o Puławach ma dziś największą bodaj cenę, jest