Ta strona została uwierzytelniona.
Tam wstępowali naszy pradziadowie,
Dawni szyprowie.[1]
363. Tam mądry rotman siedząc na swej barce
Złożył onę[a] pieśń o świętej Barbarce;
Tej pieśni jadąc imo[b] Sarkawice[c]
Nauczał frycze[d].[2]
364. Imo[e] Stwoleńską kępkę i Osieńską,
Aż przydybali za sobą Grudziedzką[f].
Tamże i Grudziądz usiadł z prawej strony,
Grudziądz czerwony.[3]
- ↑ Sarkawice dziś Sartowice, wieś o milę nie ku południowi, jak Bal. tom I pag. 717 pisze, lecz ku północy od Świecia nad Wisłą. Miał tu Świętopełk zamek warowny na wysokiej i stromej górze, ale między r. 1242 i 1243 Teodoryk Bernheim marszałek zakonu krzyżackiego nocą podszedłszy w zimowej porze zdobył go i ze wszystkiego złupił, zabrawszy między innemi złożone tam relikwije św. Barbary, które do Chełmna przewiózł. Dziś najmniejszego już niema śladu owego zamku. Już w 14 wieku na cześć tej samej patronki wzniesiono na tej samej górze kościół z drzewa modrzewiowego, które flisowie przywieść mieli. Kościół ten stał prawie 500 lat, bo dopiero rok dziesiąty temu, jak go rozebrano i nowy (w tak zwany pruski mur) wybudowano. Z dawniejszego zachowano chorągiewkę żelazną, na której w pierwszym rzędzie wyrznięte są litery M. V. M. E. R.; w drugim herb Mortęski i Dołęga z małą nieco odmianą co do strzały; w trzecim zaś rzędzie stoji liczba 1368. Dzwonnica mała drewniana na osobności przed kościołem stoji z dwoma tylko dzwonami. Jeden większy (3 st. wys.) zdaje się być starszy i ma u góry w koło napis niemiecki (bez wagi) gotyckiemi literami; drugi mniejszy (2 st. wys.) w Gdańsku r. 1690 lany nosi między innemi napis: „St. Michael ora pro nobis patrone regni Poloniae”. Sartowicki kościołek jest filijalnym i należy do Świecia. Ilekroć nabożni szyprowie tędy do Gdańska płynęli, zatrzymywali się tutaj dla ofiarowania się św. Barbarze, jako broniącej przed nagłą śmiercią, na jaką żeglarz jest wystawiony. Naszy; patrz gr. Muczkowskiego 1849. § 197 w uwadze, pag. 113.
- ↑ Rotman patrz 167. Barce, barka, i-ż mała łódź. Pieśń o ś. Barbarce. Dowiadywałem się względem tej pieśni u flisów, u rybaków chełmińskich i na samem miejscu w Sartowicach, lecz na próżno. Jest tu kilka pieśni o św. Barbarze, lecz czy która tak odległej sięga starożytności, nie umiem powiedzieć. Frycze patrz 256.
- ↑ Grudziedzką, nie rymuje się na Osieńską; może grudziędzką czytać należy; dziś mówimy grudziądzki. Grudziądz bardzo stare miasto; jedyna wieża okrągła została się z zamku na górze nad Wisłą. Bal. tom I pag. 616 powiada, że roku 1299 odbudowali na nowo Krzyżacy miasto spustoszone przez Prusaków, i zamek umocnili, zmieniając pierwotną nazwę Grodek, na Graudenz. Tymczasem czytam w dziele ks. Theinera: Vetera monumenta Poloniae et Lithuaniae etc. Romae 1860
