Strona:PL Kobiety Mickiewicza, Słowackiego i Krasińskiego (Piotr Chmielowski).djvu/155

 W „Beniowskim“ występuje Aniela — dziewica zupełnie odmienna od mnóstwa innych kreacyj Słowackiego: a wielce znów zbliżona do Dyany w „Niepoprawnych“. Zauważyć potrzeba, że oba te utwory powstały jednocześnie — około r. 1841. Temu również wpływowi przypisać należy, choć w części, zwrot do realizmu, jaki się spostrzegać daje w utworach dramatycznych, powstałych pomiędzy rokiem 1840—1842 np. Złota czaszka, Wallenrod (i Walter Stadyon), Jan Kazimierz i t. p. Rzecz bowiem naturalna, że kobieta silna, energiczna, nie bujająca po sferach marzenia; kobieta, którą poeta kochał, musiała go na chwilę przynajmniéj pogodzić z rzeczywistością, musiała zwrócić jego uwagę na szczegóły życia realnego, które z taką dosadnością odmalował mianowicie w „Złotéj czaszce“. Oczywiście nie chcę przez to powiedzieć, ażeby inne spółczesne czynniki nie przykładały się do zmiany nawyknień Słowackiego, np. pojawienie się „Pamiątek Soplicy“ (1839), które bardzo nawet silnie na kierunek jego twórczości podziałały; — ale w rozbiorze strony uczuciowéj nie mogłem pominąć tego ważnego momentu w rozwoju duchowym poety. Zresztą prawda przyznać nakazuje, że chwila zwrotu do realizmu trwała u Słowackiego bardzo krótko. Mistycyzm pochłonął go późniéj całego. W każdym atoli razie pozostała mu większa niż dawniej plastyczność obrazów np. w takim „Królu Duchu“, przymiot, którego bez owego zwrotu niepodobnaby sobie wytłomaczyć.
 Czuję, że wiele, bardzo wiele szczegółów opuściłem w téj ogólnéj charakterystyce — wykażą się one późniéj przy rozbiorze pojedyńczych postaci; tam również odnieść jestem zmuszony kwestyą „zmysłowości“ w utworach Słowackiego, kwestyą dotąd nietykaną, gdyż na określe-