faciliora praccepta), które wyszło w Pradze w 1616 roku. Dziełko to zupełnie zaginęło[1].
Doszedłszy prawem przepisanego 24-go roku życia, został Jan Amos mianowany duchownym wyznania Braci Czeskich w 1616 r. na Zgromadzeniu w Żerawicach wraz z Mikołajem Drabikiem i wkrótce, bo w r. 1617 ogłosił w Ołomuńcu drukiem pierwsze pismo treści religijnéj, pod napisem: „Listy do nieba pognębionych biednych“ (Listové do nebe).
Niewiadomo na pewno gdzie przez pierwsze dwa lata pełnił obowiązki duchownego, chociaż niektórzy historycy twierdzą, że był pastorem w Ołomuńcu: W 1618 r. mianowany został duchownym najzamożniejszéj na Morawach gminy Braci Czeskich w Fulneku, oraz kierownikiem niedawno założonéj tam szkoły. Do niego téż należał nadzór nad młodzieżą przysyłaną do tego miasta, w celu nauczenia się języka niemieckiego. Wkrótce łagodnym, uprzejmym i pełnym taktu postępowaniem, zyskał sobie Komeński serca wszystkich, tak dalece, iż mówiono, że w nim nie ma żółci. Był on dla swéj gminy nietylko prawdziwym duchownym opiekunem, lecz wzorem praktyczności i gospodarności. Sprowadził z Czech kilkanaście uli i uczył mieszkańców hodowli pszczół, dotąd w téj okolicy zupełnie nieznanéj. Zdaje się, iż w tym téż mieście zawarł związek małżeński z pierwszą swą żoną, rodem słowaczką, ale nie długo trwało ciche, spokojne życie oddanego dobru swoich parafijan Komeńskiego. Klęska, jaką poniosły Stany czeskie 8 Listopada 1620 r. pod Białą Górą, przejęła przestrachem Braci Czeskich, którzy nie czekając mandatu cesarskiego, wyganiającego ich z ojczyzny, pomału opuszczali większe miasta, szukając schronienia po wsiach i zamkach.
Do téj epoki należy jedna praca Komeńskiego, o któréj w następujący wspomina sposób: „Kiedy spostrzegłem, że zbliżają się chmury prześladowania (albowiem błyskawica najprzód się pokazuje, zanim piorun uderzy), napisałem tymczasowe napomnienie przeciwko uroszczeniom antychrysta, dzieło dosyć obszerne, które nie zostało upowszechnione drukiem, z powodu cenzury ustanowionéj przez zwierzchność i z powodu nieszczęścia, jakie mnie wkrótce dotknęło, wszakże rozmaite ręce licznie je przepisały”.
W r. 1621 wojsko cesarskie zdobyło, podpaliło i zrabowało Fulnek, skutkiem czego Komeński jednocześnie został pozbawiony swojéj parafii, majątku i biblijoteki, mieszczącéj w sobie wiele rękopismów
- ↑ W r. 1874 nauczyciele Morawscy wystawili temu wielkiemu pedagogowi pomnik w górnéj części tego miasta.
