Strona:PL Kozłowski - Współczesna polska literatura filozoficzna.djvu/15

Ta strona została uwierzytelniona.

to samo obszerniej rozwinął po niemiecku. Ten sam temat poruszyła Zofia Daszyńska-Golińska z innego stanowiska w „Szkicach metodologicznych” (1892). Pracuje ona przeważnie na polu ekonomii społecznej i statystyki. W związku z naszym przedmiotem zostaje najnowsza jej praca p. t. „Przełom w socyalizmie” (1900). Ogłosiła także rozprawę p. t. „Nietzsche — Zaratustra” (1896). O ten sam przedmiot potrąca także wyróżniająca się praca Zygmunta Herynga p. t. „Logika ekonomii politycznej” (1895), która jest próbą zastosowania zasad energetyki do umiejętności społecznych wogóle, a do ekonomii społecznej w szczególności. Z innych prac w tym kierunku wymienimy Władysława Weryhy „Marx, als Philosoph”, 1894 (krytyczna ocena filozofii dziejów znakomitego ekonomisty) oraz Kazimierza Krauza „Socyologiczne prawo retrospekcyi” (1898). Świeżo wydał Ludwik Kulczycki „Zarys podstaw socyologii ogólnej” (1900).

Lekarz z zawodu, Władysław Biegański, poświęca się także pracom w zakresie logiki i metodologii nauk. Wydal on „Logikę medycyny czyli zasady ogólnej metodologii nauk lekarskich” (1894), pracę bardzo wybitną, a po dobrze już przestarzałej „Medicinische Logik” Oesterlena jedyną, zdaje się, w literaturze europejskiej. Prócz tego ogłosił „Zagadnienia ogólne z teoryi nauk lekarskich” (1898). W „Przeglądzie Filozoficznym” umieścił rozprawę p. t. „Myślenie logiczne a kojarzenie wyobrażeń” (1898). Jeśli nie wszystkie treścią, to niewątpliwie duchem filozoficznym, przejęte są „Szkice krytyczne z zakresu medycyny” Zygmunta Kramsztyka, skreślone piękną polszczyzną; wydał on prócz tego: „Jędrzej Śniadecki i teorya jestestw organicznych” (1874). Znakomity lingwista, Jan Baudouin de Courtenay w pracach swoich, dotyczących praw rozwoju mowy[1], potrąca o zagadnienia, jak najściślej wiążące się z psychologią i filozofią. Do tego zakresu należy także rozprawa „O zadaniach językoznawstwa” (1891).

  1. Ogólne prawa historycznego rozwoju języków formułuje on tak: 1-o „Czynności fonacyjne przenoszą się od dołu ku górze i od tyłu ku przodowi“; 2-o „Stosunek sumy pojedyńczych aktów myślenia językowego, skojarzonego z wymawianiem, zmienia się coraz bardziej na korzyść czynności górnych z uszczerbkiem dolnych oraz na korzyść czynności przednich z uszczerbkiem tylnych“. (Obacz odczyt: „O pewnym stałym kierunku zmian językowych w związku z antropologią“, 1899; porównaj także „Próba teoryi alternacyi fonetycznych“. — “O ogólnych przyczynach zmian językowych“, 1887. — „Vermenschlichung der Sprache“, — treść ta sama, co „O pewnym stałym kierunku“. — „Fonologia“ — artykuł w Wielkiej Encyklopedyi Illustr.