Strona:PL Kozłowski - Współczesna polska literatura filozoficzna.djvu/7

Ta strona została uwierzytelniona.

dziedzin, usiłując metodą porównaczą, przez zestawienie niezależnych od siebie cyklów rozwoju filozoficznego, wykryć ogólne prawo tego rozwoju. W tym celu zajął się studyami nad filozofią wschodnią, którą bada w związku z systematami religijnymi wschodu starożytnego. Ogólne wyniki, do jakich przychodzi, są następujące: 1-o filozofia zawdzięcza początek swój potrzebie pogłębienia wierzeń religijnych; 2-o filozofia wytwarza z siebie i przekształca się w wyższe systematy religijne i religie. Religia więc jest punktem wyjścia i szczytem rozwoju filozofii. Skomplikowane systematy religijne wschodu uważa Straszewski za ostatnią fazę rozwoju filozoficznego, którego ogniwa poprzednie nie doszły do nas[1]. W ostatniej swojej pracy[2] autor, snując dalsze wnioski z wywodów poprzednich, zastanawia się nad pytaniem, czy filozofia europejska przekształci się z czasem na religię, jak to się stało (według hypotezy autora) z filozofią ludów wschodnich, i odpowiada na to pytanie przecząco. Aby bowiem filozofia przeobraziła się w religię, musi ona skostnieć, wydać dogmaty. Filozofia zaś europejska przeszła (od czasu Kopernika i Leonarda da Vincie’go) w „okres badawczy“, w którym takie skostnienie staje się niemożliwem. Religia więc, obecnie panująca, nie potrzebuje obawiać się współzawodnictwa ze strony przyszłej religii filozoficznej. W ten sposób autor sam podkopuje powszechność założeń, które podał, jako prawo ogólne rozwoju myśli filozoficznej. Filozofii autor zakreśla zadanie trojakie: 1-o teorya wszechświata; 2-o teorya ideału i 3-o teorya wiedzy[3].

Od niedawna liczne grono słuchaczy ściągają w Krakowie wykłady Wincentego Lutosławskiego, który po kilku latach wykładów w uniwersytecie Kazańskim rozpoczął w Krakowie zawód nauczycielski w roli docenta. Działalność jego naukowa składa się przeważnie z pracy w dwu odrębnych zakresach: część dzieł jego poświęcona jest studyom nad Platonem, przeważnie zaś usiłowaniom ustanowienia dokładnej i pewnej chronologii dzieł, a więc i faz rozwoju

  1. Myśli te wypowiedziane są w dziełach następujących: „Powstanie i rozwój pesymizmu w Indyach“, 1884. — „Dzieje filozofii w zarysie“ (T. I, 1895. — Historya filozofii wschodniej). — Ueber die Entwickelung der philosophischen Ideen bei den Indern und Chinesen“, 1887. — „Ueber die Bedeutung der Forschungen auf dem Gebiete der Orientalischen Philosophie“, 1895. Prócz tego wydał: „O zadaniach i stanowisku filozofii“, 2 wyd., 1872 i 1877. — „Jan Śniadecki“, 1875. — „Uwagi nad filozofią S. Milla“. — „Filozofia Spinozy i dzisiejszy panteizm“. — „ O filozofii i filozoficznych naukach“, 1900.
  2. p. t.: „Ideen zur Philosophie der Geschichte der Philosophie“, 1900.
  3. „Dzieje filozofii w zarysie“. Wstęp.