Strona:PL Kraszewski - Starościna Bełzka.djvu/18

Buczackich, Kamienieckich, Pilawskich, Żelisławskich i wielu innych.
 Złoty Potok, gniazdo pierwotne familii, jak widać z dziesięciny do Jędrzejowa składanéj, istniał już w XII wieku, razem z Borową, z któréj pisali się Pilawitowie Borowscy, inna gałąź téjże rodziny. Z razu nie wznosi się familia zbyt szybko i gwałtownie, rośnie w cieniu powoli; Jan z Potoka zjawia się na dworze Elżbiety Węgierskiéj, Włostko w XIV wieku kasztelanem wiślickim; pochwala ich nasz Niesiecki, że zawsze szanowali równość szlachecką, powiadając o nich: „Lubo od początków swoich, w najpierwszéj w téj ojczyźnie godności kwitnęła familia Potockich Pilawitów, przecież równość z drugimi tak kochali zawsze i świątobliwie obserwowali, że się egzotycznym tytułom i chlubnym z cudzych krajów przywożonym prerogatywom książąt, hrabiów, margrabiów, lubo się do nich wpraszały i nieraz, pomieścić nie dopuszczali.“
 Jeszcze za Zygmunta I. rodzina ta nie była się ani do wysokich godności, ani do wielkiego znaczenia podniosła; liczyła się do dobréj, staréj zamożnéj szlachty, nic więcéj. Kolligacye ich z razu skromne, illustracye maluczkie: Bernard opatem w Jędrzejowie; potém imiennik jego wsławia się męztwem i przymiotami dobrego żołnierza w r. 1512, w wyprawie na Tatary, pod Wiśniowcem; wreszcie Jakób, syn Macieja, chorążego krakowskiego, który się rycerskiego rzemiosła uczył z młodu za ostatniego z Jagiellonów, zostaje marszałkiem dworu Zygmunta Augusta.
 Z początku i długo potém jeszcze, więcéj to żołnierze niż dyplomaci — szabliska i serca mężne. Począwszy od XVI wieku rośnie rodzina przez związki, przez