Strona:PL Kraszewski - Wybór Pism Tom VIII.djvu/12

nego planu; powstawała bowiem częściowo i była odbiciem nie jednej, lecz kilku różnoczasowych podróży, a przytém mieściła szkice i powiastki, w żadnym ściślejszym związku z głównym przedmiotem nie zostające. Pomimo to, miała ona i ma do dziś dnia niepospolite znaczenie jako obraz miejsc i ludzi, skreślony piórem bystrego obserwatora kraju. Niektóre ustępy w dziele tém zawarte, jak naprzykład: „Jarmark w Janowcu”, albo „Osada sernicka”, są pod względem artystycznym wybornemi szkicami, pełnemi życia i prawdy. Prócz tego, praca ta pobudziła zaraz innych pisarzów do naśladownictwa. Nie sprostali oni Kraszewskiemu talentem, ale dali badźcobądź poznać różne strony kraju. Aleksander Przezdziecki opisał „Podole, Wołyń i Ukrainę“ (2 tomy, 184l). ks. L. A. Jucewicz dał „Wspomnienie Żmudzi“ (1842), Edward hr. Raczyński ogłosił „Wspomnienia Wielkopolski“ (2 tomy, 1842, 1843). Rozbudzenie to interesu dla stron najbliższych policzyć należy na karb zasług naszego znakomitego powieściopisarza.
 Jakby dopełnieniem poprzedniego, jest drugie dwutomowe dzieło Kraszewskiego: „Obrazy z życia i podróży“ (Wilno, 1842), będące również jak tamto połączeniem luźnie powstałych szkiców bardzo różnorodnéj wartości artystycznéj. Cecha wspomnień osobistych przeważa tutaj. Mamy tu więc skreślone miejscowości, w których autor przebywał czas dłuższy lub krótszy, a więc Biała na Podlasiu, Kodeń nad Bugiem, Romanów, Lublin, Świsłocz, Prużana, zamek i starostwo kobryńskie, Drohiczyn, Dubno, Wilno. Niektóre szkice są bardzo słabe i wywołały w swoim czasie wielce surową krytykę całości dziełka, napisaną przez Ludwika Sztyrmera (pod pseudonimem Gerwazego Bomby w „Tygodniku Petersburskim“ r. 1843); ale jest tu parę takich, które mogą stanąć na równi z najlepszemi rozdziałami „Wspomnień“ jak np. „Domy i ludzie”, „Dubno w czasie kontraktów.“ Pierwszy tom jest lepszy, żywszy, barwniejszy aniżeli drugi, poświęcony w połowie przedstawieniu różnych stron życia wileńskiego z czasów pobytu autora w tém mieście od r. 1829 do l835. Drugą połowę wypełniają charakterystyki „panów“, „chorego na pana“ i „dorobkowiczów”, przedstawiające dużo rysów znakomicie podpatrzonych.
 W r. 1843 odbył Kraszewski, dla poratowania zdrowia, wycieczkę do Odessy. W drodze wszędzie odrysowywał widoki krajobrazów, gmachów, ruin, kreślił zauważone typy, ubiory i gdzie tylko znalazł po temu sposobność, oglądał numizmaty, obrazy i z zamiłowaniem o nich rozprawiał; wspomnienia dziejowe silnie do jego umysłu przemawiały; lecz i życiem spółczesném zajmował się także, nie tylko w jego towarzyskich, ale téż w przemysłowych