W stosunku do odbywanych od wieków przez naszych przodków podróży, niewiele posiadamy opisów tych peregrynacyi przed wiekiem XIX. Czy to mała wrażliwość i brak zmysłu obserwacyjnego, czy lenistwo w przedstawianiu swych spostrzeżeń, myśli i przygód, czy téż pewna lękliwość umysłowa, nie dozwalająca się zmierzyć z umysłami i talentami obcemi, które podobny przedmiot obrabiały, czy wreszcie oprócz wymienionych jakie inne przyczyny wywołały ów objaw, dość, że podróżopisarzy mamy szczupłą liczbę.
Dawniéj kiedy się jeszcze łudzono przypuszczeniom, iż Jan de Plano Carpino mógł pochodzić z jakiego polskiego Karpina, literaturę podróżniczą można było u nas posunąć w wiek XIII, ale dziś zmuszeni miłością prawdy, musimy się wyrzec na rzecz Włochów opisu misyi do Tatarów, i o trzy prawie wieki późniéj rozpocząć króciutką historyą naszego podróżopisarstwa.
Pierwszym bowiem dotychczas znanym opisem podróży przez Polaka odbytéj, jest książka bernardyna Anzelma, który w r. 1507 i 1508 pełnił obowiązki penitencyaryusza przy kościele grobu Chrystusa w Jerozolimie. Za powrotem do kraju nakreślił dość szczegółowy opis Ziemi Świętéj i ogłosił go po raz pierwszy w Krakowie r. 1512. Stał się on bardzo popularnym; przedrukowywano go kilka razy w XVI i XVII stuleciu, przetłumaczono na polski i jeszcze w r. 1723 ogłoszono p. n. „Peregrynacya prawdziwego opisania Ziemi Świętéj, Betlehem i Jeruzalem.“ Autor dokładnie oznaczał położenie miejsc i uzmysławiał je spółrodakom przez porównania do miejscowości ojczystych; powtarzał przytém oczywiście, podobnie jak inni ówcześni i o wiele późniejsi podróżnicy, wszystkie
