Strona:PL Kraszewski - Wybór pism Tom IX.djvu/122

101

RODZINA.

mniéj pięć żon, i kobieta nie chciała należéć do takiego, coby téj liczby nie miał.
 Prawo Persów upoważniało małżeństwa sióstr z braćmi. Kambizes zaślubia razem dwie siostry. Większe jeszcze i poczwarniejsze nakazy znajdujemy w niém, o których wspomnim tylko. Ochus, syn Artakserksesa Memnona, zrodzony z córki jego, obiecuje téj siostrze-matce swéj zaślubić ją, jeśli mu dopomoże dobić się pożądanego tronu. Takie małżeństwa, według Monteskiusza, były w największém poważaniu. Stosunków braci nie określało prawo wcale; nie rozróżniało téż dzieci prawych od nieprawych. Następstwo tylko do tronu dzieciom nałożnic odmówione było; że starszy dziedziczył, mamy dowód w naukach Cyrusa umierającego.
 Prawa starożytnych Egipcyan czyste są w początku, jak ich obyczaje. Wiara małżeńska długo szanowaną tu była; najstarsze prawa egipskie srodze karciły cudzołóstwo. Tysiącem rózg karano winnego, a twarz kobiety szarpano.
 U nich także, jak u Hebreów, arcykapłan nie mógł miéć nad jednę żonę.
 Następnie jednak prawa i obyczaje tego ludu pod wpływem religii uległy zepsuciu; w mitologii swéj znaleźli Egipcyanie przykłady zgorszenia i powody zmiany. Poligamia weszła w zwyczaj; dozwolono rozwodów, ale w ostatnich dopiéro czasach. Przed rozwodem Arsynoi z Filadelfem, nie mamy ich przykładu. Naostatek kazirodztwa dozwolono i ustanowiono małżeństwa tego rodzaju na cześć Izydy.
 Władza ojcowska w Persyi i w Egipcie była nieograniczoną. Ojciec mógł dziecię sprzedać, zbezcześcić i zabić. Cheops prostytuuje córkę, Rampsynit również. To téż z Herodota dowiadujemy się (2. 35), że i dziecko mogło odmówić ojcu nawet pożywienia. Między dziećmi prawo egipskie nie stanowi żadnéj różnicy; wszystkie uznaje za prawe, choćby ich matka była kupiona na targu niewolnica.
 Tak pogańskie zezwierzęcenie, powolnie przechodząc w obyczaje i prawa, niszcząc zasady porządku społecznego, przygotowywało rozkład i upadek jego. U Hebreów, Assyryjczyków, Egipcyan, ludów młodych i podrastających, rozwód jest zakazany, inne zasady opiekuńcze rodziny są w poszanowaniu. U tychże Hebreów, Assyryjczyków, Egipcyan, ludów zgrzybiałych, podupadłych, rozwód, poligamią, kazirodztwo upowiażnia prawo, nie ogranicza władzy ojcowskiéj, nie ścieśnia niczém mężowskiéj — jestto już panowanie zwierzęcéj siły tylko.
 Lecz idźmy daléj, za autorem naszym.