Strona:PL Kraszewski - Wybór pism Tom IX.djvu/130

109

RODZINA.

jéj, Rzym ujrzał ją oddającą się wszystkim i wszelakiéj rozpuście.
 Historya upadku Rzymian jest wymowném usprawiedliwieniem słów Tacyta: „Neque amissa pudicitia caetera flagitia abnuerit mulier.“ Rzadkie są kobiety, woła Owidyusz, coby matkami być pragnęły, któreby dla zachowania piękności w łonie swém nie zabijały dzieci. Potrafiliśmy w sztukę zabicia przed narodzeniem człowieka.“ Straszniejszy, jeśli być może, jest obraz, który przedstawia Petroniusz: „woń łachmanów je pociąga, nie pojmują rozkoszy, jeno z niewolnikiem lub kuso odzianym drabem... Gonią za woźnicą cyrku okrytym kurzawą, za gladyatorem, za kuglarzem przedanym wszystkim...“
 W ostatnich czasach pogaństwa, córki Lukrecyi i Wirginii przeszły wszystkie stopnie rozpusty i występku. Jedyną ich zabawką słuchać lubieżnych atellan i poklaskiwać woźnicom cyrku. Pozbywając się codziennie cech i przymiotów płci właściwych, przybierają wady mężczyzn, ich nałogi, i mówiąc słowy Seneki, wyzuwają się całkiem z natury kobiecéj.
 Rodziny niéma już w Rzymie.
 Widzieliśmy wyżéj przykłady najcnotliwszych Rzymian, z których jeden odstępuje żony obcemu w nadziei dziedzictwa, drugi rozwodzi się dla zaślubienia młodszéj. Z dwóch bohaterów Rzymu, jeden zabija syna, drugi ojca. „Prawie wszystkie rodziny, pisze Plutarch, przedstawiają liczne przykłady zabójstw dzieci, matek, kobiet, a braci zabijają bez zgryzoty i wahania, bo jestto rządowém prawidłem, uważaném za konieczność nieuchronną, jak zasada gieometryczna, że panujący, dla bezpieczeństwa swego, winien pozbyć się braci.“
 Zepsucie idzie i powiększa się w sposób zastraszający. Nic już w świecie wstrzymać go nie może. Ani Tytus, ani Antonin, ani Marek Aureliusz, stanu tego rzeczy zmienić nie są w stanie. Przyczyną występku i zepsucia była tu przedewszystkiém cześć fałszywych bogów, których przykład zbrodniczy do zbrodni wszelkiéj upoważniał.
 Człowiek, podnosząc oczy ku niebu, znajdował w niém wzory rozpusty. W Egipcie kazirodztwo uniewinnia się czcią Ozyrysa, indziéj Jupiter jest cudzołożnikiem, Saturn dzieci zabójcą, surowa Pallas i czysta Dyana zapominają się nieraz, a sama cześć Wenery zmusza do złamania wiary małżeńskiéj.
 Wpływ wiary falszywéj był niezmierny na obyczaje. Wiemy o prostytucyach na cześć Wenery w Babilonie, o obrzędach czci Adonisa w Biblis, o dziewicach Cypru, o świątyni w Koryncie...