Strona:PL Kraszewski - Wybór pism Tom IX.djvu/152

131

GOSPODARSTWO.

piać dzieła upowszechniające prawdy i zasady naukowe, bo one muszą być zasadami postępowania w praktyce.
 „W króleststwie mało się jeszcze osób zajmuje nauką gospodarstwa krajowego, stąd téż w dyskusyach, którym ta nauka przewodniczyć powinna, tyle często zachodzi różności zdań, i tak mały postęp w dostarczaniu prawdy; bo za każdym prawie krokiem wytacza się spór względem szczególnych zasad, które oddawna już są albo uznanemi prawdami, albo przez doświadczenie tyle wyświetlonemi, że niemal naturę pewników przybrały. Wprawdzie są ludzie, co mniéj z tą ważną gałęzią nauk obeznani, samę logikę za przewodnika obierając, przypuszczają, iż w rozbiorze kwestyj społecznych, ogółu towarzystwa ludzkiego lub szczegołowo narodów tyczących, nie tylko bez teoryi gospodarstwa krajowego obejść się można, lecz nawet prostą i pewniejszą drogą trafić do celu, pomijając zasady naukowe, jako zbyt oschłe i oderwane. Mylne to zaiste przekonanie, często na wstępie zaraz rozdwaja ludzi do jednego celu dążących, to jest do ostatecznego dobra bliźnich, i opóźnia błogie skutki, któreby zgoda na zasady sprowadzić mogła; szczęście jeszcze, jeżeli fałszywe ich pojęcie nie pociągnie za sobą w wykonaniu następstw bolesnych, które jakby zatruta spuścizna, z jednego pokolenia na drugie przechodząc, zarażają wszelkie towarzyskie stosunki.“
 „Nim więc zechcemy się zajmować stosowaniem nauki gospodarstwa krajowego do potrzeb i okoliczności naszych, śpieszmy wprzód poznać zasady naukowe, a wtenczas dopiéro lepiéj i śmieléj zastosować je potrafimy. Dłuższa to wprawdzie droga, ale za to pewniejsza.
 „Kto posiada naukę, inaczéj patrzy na wypadki, inaczéj je bada, trafniéj ocenia i sądzi, do pewniejszych téż i lepszych rezultatów przychodzi, a zatém czyni zadość wymaganiom serca i rozsądku, nie wystawia zaś bliźnich na próby, często okropne, oddawna doświadczeniem historyczném osądzone.“
 Przytoczyliśmy ten ustęp umyślnie, by dać próbę sposobu, w jaki się tu najżywotniejsze dla nas kwestye rozpatrują i badają. Roczniki bowiem począwszy od artykułów ekonomii politycznéj i ogólnych rozpraw o gospodarstwie, o przemyśle, obejmując cały obszar nauk związek mających z rolnictwem, z handlem; nie wyłączają i teoryi czystéj i praktyki codziennéj i postrzeżeń, doświadczeń, ulepszeń, ani doniesień tyczących przedmiotu. Pospolicie każdy zeszyt zawiera kilka rozpraw, opis jakiego gospodarstwa, korespondencyą, spostrzeżenia nowe, wiadomości o postępie wszelakim umiejętności i ożywia się szczególniéj materyałami, które ułatwić mogą w przyszłości przegląd stanu gospodarstwa.