„Materyalizm panować zaczyna na świecie i do nas z Zachodu na władcę się wkrada; nie dajmy się spętać zimnym jego uściskom“ — tak wciąż dokoła nas wołają żarliwie a głośno.
Ale jak czynią? Jak postępują? Co jest materyalizm? Co jest życie duchowe? Oto pytania, które rzadko kto jasno postawi, a jeszcze rzadziéj z miłością szczeréj prawdy, bez ogródki na nie odpowie.
Iść drogą miłości Chrystusowéj, znajdować rozkosz najwyższą w moralnéj rozkoszy, wierzyć w doskonalenie się ludzkości, nigdy nie zwątpić — oto według nas żyć duchowo.
Uważać pracę za najświętszy człowieka obowiązek — to żyć duchowo.
Przed fałszem się nie skłonić, kłamstwem się brzydzić, prawdę uwielbić, głosić ją umiéć cierpiéć za nią — to żyć duchowo.
Krzepić serce, kształcić umysł badaniem dziejów ludzkości — to żyć duchowo.
Miłować piękno i czystość, szanować rodzinę i obyczaje jak ojcowie nasi, być umiarkowanym w zmysłowém użyciu, zmniejszać zależność swą od materyalnych potrzeb, panować nad namiętnościami, pogardzać życiem nad stan — to żyć duchowo.
Łaknąć wiedzy i wytrwałą pracą do niéj dochodzić, wydzierać naturze praw jéj tajniki, badać materyą, by ją opanować, posługiwać się przemysłem, by władzę człowieka nad martwym spotęgować światem — to żyć duchowo.
Stać na straży swéj godności, nigdy godności bliźniego nie ubliżyć, szanować w nim człowieka, czuć się powołanym do większych obowiązków, gdy się jest od Opatrzności większą obdarowanym możnością — to żyć duchowo.
Potrzebujemyż tedy rozbierać, co jest materyalizm?
Potrzebujemyż go określać, gdy określenie jego leży w tém, cośmy już powiedzieli?
Potrzebujemyż mówić, że kto sobkostwem się kieruje, zmysłowe używanie za cel życia uważa, posiadanie materyalne stawia nad Dobro, Piękno i Prawdę — ten jest materyalistą?
Kto szuka bezwzględnie własnéj korzyści, wyzyskuje niewiadomość lub niemoc bliźnich, by zaspokoić swe żądze i namiętności — ten jest materyalistą.
Kto wartość człowieka podług jego materyalnéj potęgi ocenia,
