Strona:PL Kraszewski - Wybór pism Tom IX.djvu/307

286

J. I. KRASZEWSKI.

wstawiając do Zygmunta w sprawie kurateli nad księciem pruskim, w r. 1605. Stosunki te znowu powtórzyły się z powodu popierania przez Jakóba na hospodarstwo mołdawskie Jankuły, gdy Polska miéć chciała Konstantyna. Ale Jakób na list, w tym przedmiocie pisany przez króla, zaprzestał popierać Jankułę, i snać porozumienie było najlepsze, gdy wysyłając do Stambułu Abrahama Krzewskiego, polecano go pomocy i opiece angielskiego rezydenta.
 W r. 1612 Zygmunt III wstawiał się do króla angielskiego za uciśnionemi jezuitami, a w r. 1614 wzywał pośrednictwa jego w sprawie ze Szwecyą.
 W następnym roku, książka Cichockiego, kanonika sandomirskiego, obwiniającego Jakóba o opuszczenie matki i czyniąca go prawie matkobójcą, spowodowała poselstwo Dickenson’a, który domagał się w obszernéj mowie, zaskarżając zuchwalstwo pisarza, aby egzemplarze jego dzieła spalone były ręką kata na stosie, i ażeby król przez swojego delegowanego przy tym obrzędzie oświadczył, iż potępia autora, i księgę za zbiór kłamliwych potwarzy uważa. Pod tym tylko warunkiem Dickenson pośrednictwo w sprawach ze Szwecyą ofiarował, król odpowiedział z umiarkowaniem, że książek zabronić pisać nie jest mu podobna, że kapłana karać nie ma prawa, ale postara się go zmusić do odwołania potwarzy, dodając, że zdanie jednego człowieka żadnéj krzywdy Jakóbowi uczynić nie mogło.
 W r. 1621, gdy przyjęcie szyderskie Otwinowskiego w Stambule zdawało się wojną zagrażać, wysłany został Jerzy Ossoliński do Anglii, szukając tam pomocy, opatrzony podwójną instrukcyą; w otwartéj nastawał Zygmunt III na obowiązek i potrzebę obrony przeciwko nieprzyjacielowi wiary, dając Jakóbowi tytuł obrońcy chrześcijaństwa; w sekretnéj wskazywał swoje zasługi w usiłowaniu pojednania cesarza z palatynem Renu, domagał się pośrednictwa w sprawie szwedzkiéj, aby siły jego nie zostały rozdwojone, i zaskarżał kompanią angielską, że prawom krajowym ulegać nie chce, proponując ustanowienie komisyi wspólnéj. Wostatku prosił o pożyczkę pieniężną, ludzi i broń przeciwko Turcyi, lub medyacyi między Portą a Polską.
 Skłoniła się Anglia do udzielenia pomocy, ale odległość użyć jéj nie dozwoliła, a męstwo wojsk i rozum hetmanów wywalczyły bez niéj traktaty chocimskie.
 W r. 1625, po śmierci Jakóba I, wstąpił na tron Karol I, który wysłał księcia Buckingham do Szwecyi, dla pojednania Danii z Gustawem i wskazania jéj nieprzyjaciół wiekuistych