i tak odrębném urobieniu się życia prowincyi, do pewnego stopnia autonomią ich poszanować należało.
Zbyt gwałtowne działanie nie zatrze tak prędko tego, co powstało wiekami, ale zjednoczenie silne nie przeciwi się samorządowi wewnętrznemu prowincyj, które gdy raz Włochy oswobodzone będą, uzyskać muszą.
Neapol, Palermo, Florencya, Wenecya, Medyolan, Turyn i Rzym nareszcie nie licząc pomniejszych miast nie są to imiona, są to żywotne organa ciał do odrębnego usposobionych życia, odbierając im je, odebrać potrzeba prowincyom siłę, którą z nich czerpały — a ani Rzym sam, ani Turyn jéj nie zastąpi.
W dzisiejszéj chwili boju, zjednoczenie absolutne jest koniecznością, lecz stan pokoju znacznie je zmodyfikować musi, a sta lat nie starczą na zatarcie różnic i potrzeb, które wieki wyrobiły. O tyle więc ma słuszność p. Cernuschi, że w przyszłości uwzględnić naturalny podział kraju stanie się koniecznością; ale dokonać tego dzisiaj byłoby narazić przyszłość Włoch całych.
Zresztą w broszurze téj więcéj jest niechęci przeciwko domowi Sabaudzkiemu i deklamacyi zawiedzionego w swych nadziejach człowieka, niżeli chłodnego rozsądku i zastanowienia. Pojmujemy stan duszy, który ją natchnął, ale nie rozumiemy, by Florencyę i choćby ojczyznę Danta więcéj kochać można nad wielką i jedną ojczyznę zbiorową, w któréj, co tylko świetnego i potężnego miały Włochy, razem splecione w jeden wieniec się mieści.
Pan William Reymond, którego jeden niemiecki sprawozdawca zowie francuskim Szwajcarem, a którego my-byśmy rychléj nazwali szwajcarskim Francuzem, bo nie wiemy jak oznaczyć ten todzaj narodowości nie mającéj własnego języka i zapożyczającéj się u trzech sąsiadów, na trzy popsute dyalekty — człowiek jako Helweta zupełnie swobodny i neutralny, a zatém niekochający bardzo Francuzów i nie lubiący zarówno Niemców; — dawszy silne pro memoria towarzystwu niemieckiemu a szczególniéj Berlinowi w Revue Suisse wychodzącéj w Neuchâtel; prawie współcześnie ogłosił na dowód bezstronności, czytane przez siebie prelekcye o literaturze francuskiéj drugiego cesarstwa. Jak w Revue Suisse osądził bardzo ostro berlińczyków, widząc w nich uosobienie całych Niemiec, tak w studyach literackich nie przebaczył Francyi. Przykre rzeczy,
