Strona:PL Kraszewski - Wybór pism Tom IX.djvu/591

570

J. I. KRASZEWSKI.

 Ustawa, do dziś dnia rządząca Serbią, ogłoszoną została w czasie Tryumwiratu Wuczycza, Awrama Petroniewicza i Efrema Obrenowicza. Michał Obrenowicz przybył do Belgradu w r. 1840 i obejmując rządy, odebrał je Tryumwiratowi. Nie należy się dziwić wewnętrznemu stanowi Serbii, która nie zna spokoju; obce wpływy, intrygi, długą niewolą popsutych ludzi, brak oświaty, są aż nadto wystarczające na wytłómaczenie. Za Michała nie lepiéj się dzieje. Radyczewicz, jego doradca, znowu siłą chce tylko kraj przekształcić i wywołuje niechęci.
 W r. 1842 newy spisek się zawiązuje, powodem do niego było zwiększenie podatków, wydzierżawianie zbioru żołędzi i tym podobne drobne zmiany, które raczéj pozorem nazwać można, niż istotną pobudką do zamierzonego wywrotu. Skutkiem jego było wygnanie Obrenowiczów, ujście Michała do Austryi i obiór Aleksandra Karażorżewicza w r. 1842. W r. 1844 spisek jeszcze na korzyść Obrenowiczów odkryto, i równie jak ostatni Vuczycza stłumiono.
 Część dawnéj Serbii, podbita przez Madżarów, razem z królestwem ich przeszła pod władanie Austryi, jestto tak zwana Wojewodyna, czyli Województwo, Slawonia i Dalmacya. Dwa ostatnie kraje, połączone z Kroacyą, stanowią Trójjedno królestwo. Zarzucano Węgrom, że go chcieli madżaryzować, lecz w ostatnich czasach trzeba im oddać sprawiedliwość, że targnąć się na nią nie chcą i nie myślą.
 W r. 1848, rząd austryacki czuwając nad swém bezpieczeństwem, całą milicyą nadgraniczną serbską przeniósł do Włoch; Węgry, zaprzątnione własną sprawą, nie mogły wejść w interesa Serbów, którzy sami myśląc o sobie, zebrali się w Karłowic nad Dunajem i tu otwarty został ich sejm 1 maja 1848 r., na którym obrano wojewodę i patryarchę. Wówczas Banat, Baczka i Srem, przybrały nazwę województwa serbskiego. Slawonia z Dalmacyą miały się przyłączyć do Kroacyi i zostawać pod panowaniem Bana. Województwo i Banowina związały się przymierzem.
 Na to zgromadzenie, które Węgry rozpędzić chciały, napadło wojsko ich i nieszczęśliwy ten wypadek rozdwoił ludy, których interesem było najściśléj się uznając wzajem połączyć. Wypadki dalsze wszystkim są znane.
 Ponieważ osobno obszerniéj mówić będziemy o Czarnogórze, wspomnimy tu tylko, że naród zamieszkujący go, językiem i obyczajem nie różni się od Serbów, i do nich właściwie należy. Prowincya ta, zawisła od carstwa serbskiego, rządzona przez osobnych Banów, zwana Zetą, miała dawniéj za stolicę Żabiak. Czasu bitwy pod Kossowem Ban czarnogórski, zięć Lazara, opóźnił się z posiłkiem i nie biorąc w niéj udziału, powrócił. Po Banach Czarnogóra rządzona