Strona:PL Kraszewski - Wybór pism Tom IX.djvu/592

571

LISTY Z MOKOTOWSKIÉJ ULICY.

była przez Władyków, biskupów, których następowało po sobie osiemnastu, aż do zmiany formy władzy teokratycznéj.
 Czarnogóra graniczy od północy z Hercogowiną, na wschód i południe z Albanią, od zachodu z Dalmacyą. Cała jéj obszerność nie przechodzi 150 mil kwadratowych, na których żyje ludność 200,000 dająca żołnierza 25,000. Daniel Niegosz pierwszym był kniaziem Czarnogóry. Za niego walka z Turkami rozpoczęła się gorąca, w któréj Kroata, Omar-pasza, dowodził ze strony tureckiéj. Charakter wojny był krwawy i zacięty, jakby chciano całą ludność wytępić. Palono wsie, niszczono pola, okowywano kobiety i dzieci, wywożąc je do Saloniki, a stąd jako niewolników do Azyi.
 Bulgarowie w latach 1842 i 1850 dwakroć probowali wybić się z jarzma tureckiego; w ostatnim razie skończono układami, które wszakże wcale ich nie zadowolniły.
 Stan dzisiejszy całéj téj słowiańszczyzny południowéj jest następny: Województwo od r. 1848 z patryarchą na czele, pod panowaniem austryackiém; Slawonia i Dalmacya, półwysep Istryjski, Dubrownik (Raguza) i Cattaro otoczone ludnością serbską, także. W zawisłości od Turcyi, Czarnogéra, Stara Serbia, Bośnia i Hercegowina z częścią Albanii, dawniéj do państwa Serbskiego należącą, wreszcie Serbia właściwa.
 Serbia stanowi oddzielne księstwo w zależności od Turcyi, ale rządzące się wewnątrz swobodnie i posiadające autonomią zupełną. Kniaź i senat, złożony z siedemnastu członków, są władzą prawodawczą, kniaź i czteréj ministrowie — władzą wykonawczą i administracyjną. Co rok zbiera się zgromadzenie narodowe, które wysłuchuje sprawozdania z czynności, ma prawo przedstawiania życzeń kraju i głos doradczy w ważnych zmianach prawnych... Wysoki trybunał, zasiadający w Belgradzie, jest najwyższą instancyą sądowniczą.
 Serbia dzieli się na siedemnaście departamentów i tyleż ma sądów pierwszéj instancyi, a dwa apelacyjne na kraj cały. Daléj departamenta dzielą się na okręgi i podprefektury, wsie stanowią osobne gminy.
 Każda gmina ma sąd pokoju złożony z trzech członków, z których jeden prezyduje. Sędziowie są wybierani przez gminę i zarządzają nią zarazem, to jest, stanowią władzę administracyjną i sądową. Sądy pokoju wyrokują w sprawach cywilnych, kryminalnych i poprawczych.
 Wszyscy urzędnicy są mianowani przez księcia na przedstawienie właściwego ministra, ale dożywotnio, i nie mogą być zrzuceni, chyba wyrokiem sądu. Ministrów mianuje panujący. Prezes senatu jest téż dożywotnio mianowany, na przedstawienie senatu...
 Nie wchodząc w drobniejsze szczegóły organizacyi serbskiéj, po-