Strona:PL Kraszewski - Wybór pism Tom IX.djvu/605

584

J. I. KRASZEWSKI.

 W roku 1389 panujący Balsza, zięć cara Lazara, powiększył swe księstwo po śmierci Dżuradża I, nabyciem albańskich posiadłości rodziny Mussaszyżów i miasta Drac. Nieco póżniéj Dżuradż Straszymirów odprzedał Wenecyi twierdzę Skutari, ale Balsza zmusił Rzeczpospolitą do zwrócenia dwóch zabranych fortec. Iwan I, Ban Czarnogóry, zdobył jeszcze Risano, Draczewicz, Ko nawlże, Trebinją i Popowo z przyległościami. Całość więc Czarnogóry była nierównie obszerniejszą niż jest dzisiaj i nosiła imię Iwanbejowiny, od imienia panującego. Teraźniejsze zmniejszone księstwo ograniczają cztery wielkie wyniosłości, które krańce jego stanowią. Największa rozległość Czarnogóry między Alpą a morzem jest od góry Suturman u morza do góry Dormitor w Alpie Dynaryckiéj, największa długość w kierunku wschodnim od góry Kom w Alpie Dynaryckiéj.
 Obszar księstwa składają: Czarnogóra właściwa (Montenegro) i Brda. Pierwsza jest krajem górskim, który sobie za przytułek obrali bohaterowie zbiegli po upadku państwa serbskiego; druga Brda, od siedmiu gór, które zawiera, nazwę nosi. Cały kraj dzieli się na ośm nahij czyli powiatów.
 Nahie: Katuńska, Crnicka, Rżecka, Ljeszańska, stanowią Czarnogórę, Białopławiczka, Piperska, Moraczka, Kuczka, zowią się Brdą lub Zetą.
 Dzisiejsza rozległość wynosi 70 mil kwadratowych i zawiera do dwóchkroćstotysięcy mieszkańców.
 Władcy Czarnogóry i Brdy rządzący krajem są uznanemi opiekunami dawnego księstwa Grahowy i wszystkich powiatów chrześcijańskich Hercogowiny dotykających Czarnogóry, jako to: Sutoryna, Mokryn, Pryżewar, Zubce, Wasożewicze, Kanżany, Niksicz, Drobniak, Kruszewicze i t. d.
 Chociaż ziemie te nie są właściwie podległe ani stanowią części terytoryum Czarnogóry, uważają się wszakże jako zostające zarazem pod opieką sułtana i księstwa. Protektorat ten podaniowy, odwieczny, wynika raczéj z jedności pochodzenia, mowy, dawnéj wspólności losów i potrzeb niżeli z prawem ubezpieczonych układów, jest bardziéj faktem niż zawisłością legalną. De jure można mu zaprzeczać, de facto niepodobna zniszczyć.
 W r. 1839 nahia Skutari z okolicą, która należała do Czarnogóry za Duradża II została wcieloną do okręgu księstwa na usilne domagania się mieszkańców; ale połączenie długo nie trwało.
 Czarnogórcy posiadali całe wybrzeże od Dubrownika do Alessio, mieli tu komorę i pobierali cło od okrętów i statków nawet na rzekach Danża i Kriwa Reka od kupców dubrownickich, dopóki