Strona:PL Kraszewski - Wybór pism Tom IX.djvu/607

586

J. I. KRASZEWSKI.

wilowi, naówczas metropolicie Czarnogóry, a sam poszedł do Włoch, starać się tam o posiłki przeciw nieprzyjacielowi.
 Od tego to bezkrólewia, w czasie którego rządził Wawil, zmieniła się forma ustawy głównéj księstwa i rozpoczęli się władcy duchowni wybieralni.
 Za Władykitwa Wassariona (drugiego z rzędu) Czarnogórcy, sprzymierzeni z Wenetami, posiłkowali ich przy wzięciu Novi. Zdradzeni przez rzeczpospolitą, wystawieni na zgubę przez apostatów, zwalczeni zostali chwilowo przez Turków, Cetynia dostała się w ręce niewiernych, ale wkrótce ją odzyskano.
 Dwunasty z biskupów Daniel Niegosz, rodem ze wsi Niegosz, u stóp góry lasem okrytéj panującéj nad Cattaro (Lowczen), został wyzwany na wiarę przez Demir Paszę, który go kazał pochwycić i zmusić usiłował do przyjęcia islamizmu. Wytrzymawszy okrutne męczarnie, okupiony został 600 dukatami austryackiemi. Ale obawa apostazyi, która się zaczynała zagęszczać w Czarnogórze, powstała tak wielka, że w końcu padło jéj ofiarą, co tylko znakiem krzyża obronić się nie mogło. Odtąd niewierni nie pokazali się już pomiędzy mieszkańcami.
 W początku XVIII wieku gdy korzystając z wojny, przez Rossyą rozpoczętéj przeciw Turcyi, ruszyli się Czarnogórcy przeciwko niewiernym, po zawarciu traktatu zostali sami i oprzéć się nie mogli przeszło stu tysiącom janczarów, których W. Wezyr Czuprili na nich prowadził. Cetynia została drugi raz zdobytą, ale mieszkańcy jéj rozproszyli się po niedostępnych lasach, a władyka Daniel ukrył się w pieczarze. Po wyjściu Turków kraj znowu zaludniać się począł wracającemi, i pozostał, jak był, swobodnym, wysyłając tylko co kilka lat swych starszych po świecie, aby wyjednać posiłki przeciwko nieprzyjacielowi krzyża... Ale te prośby żadnego nie mogły odnieść skutku, samo położenie Czarnogóry czyniło niepodobieństwem przyjście im w pomoc. Władyka Wasyl i Piotr próżno przebiegali Europę, a Turek nękał nieszczęśliwą ich ojczyznę. Piotr I, po powrocie z Berlina i Wiednia, gdzie napróżno żebrał o posiłki, zwołał lud w przekonaniu, że na siebie tylko rachować mogą i przyszedł do oswobodzenia. W 1788 Austryacy chwilowo zajęli byli Czarnogórę, i chcieli posiąść twierdze, ale kraj pragnął pozostać niezależnym i oddania ich odmówił. Władyka Piotr I zmarł w r. 1830, następca jego Piotr II był człowiekiem światłym i napisał kilka dzieł, z których dramat: Wieniec lasu tłómaczono na język włoski. Skończył życie w r. 1851.
 Cały obszar małego tego księstwa, które w dziejach nowych heroicznym oporem przeciw muzułmanom się wsławiło, nie przechodzi 150 mil kwadratowych. Okręg cirmnicki jest najpiękniej-