Skasowanie opłaty od wnijścia na giełdę, rzecz z siebie mała ale pewnego znaczenia, bardzo korzystnie wpłynęło już na usposobienie umysłów wogóle. Widzą w niém szczerą chęć cesarza Napoleona powrotu do ustaw i urządzeń, jakich stan Francyi wymaga, więcéj niż sam fakt, myśl w nim zawarta daje otuchy.
Wybory w Prusiech nietylko dla tego kraju, ale dla całych Niemiec, przywykłych uważać go za przyszłego wodza i sternika swych losów, niezmiernego są znaczenia. Kilka słów wyrzeczonych przez króla do deputacyi świdnickiéj wskazują najlepiéj, jaką sobie izbę miéć życzył: „Mianujcie posłami tych, powiedział, którzy za mną trzymają; nie chcę ani reakcyonistów ani demokratów”.
O ile to życzenie spełnioném zostanie, dzisiaj już sądzić można z tego, co dały pierwsze wybory wyborców, w których przemagająca liczba jest postępową, to jest niezupełnie zadowoloną ze stanu dzisiejszego i ustawy, i pragnącą, aby ona była tylko punktem wyjścia do zupełnéj reformy i pełnego konstytucyonalizmu.
Przewidziéć tedy łatwo dzisiaj, że w Prusach izba daléj sięgać będzie od gabinetu, i zapragnie stanowczych rękojmi w konstytucyi, która ich dotąd niéma. Nie od rzeczy będzie objaśnić tu, jakie ma o niéj pojęcie stronnictwo ludowe i postępowe, to właśnie, które największą zdaje się dziś posiadać przewagę. Za wskazówkę do tego posłuży nam w świeżo wydanych: Demokratische Studien Ludwika Walesrode, artykuł L. Simon’a o ustawie pruskiéj, takiéj jaka nie istnieje. Ustawa ta według autora właściwie wcale rękojmi pewnych nie daje i istotę władzy pozostawia przy naczelniku państwa, bardzo maluczką jéj ilość przyznając izbie, która, jak słusznie wyraził się król, jest głosem doradczym, nie stanowczym, jest objawem pragnień i życzeń, nie prawa. Ustawa zresztą cała ma charakter rzeczy dozwolonéj i nadanéj, nie z natury stosunków wynikłéj. Ażeby o tém przekonać, dosyć jest się w niéj nieco rozpatrzyć. Izba niéma mocy i siły dopuszczenia lub powstrzymania podatków, które mimo jéj głosu pobierane być mogą (art. 109). Oprócz tego panujący ma władzę w potrzebach pilnych kraju, gdy izby nie są czynne, wydawać rozporządzenia i stanowić prawa, bez dołożenia się niczyjego, z tém tylko, że one późniéj izbom do rozbioru w najbliższej sesyi udzielone być mają (art. 63). Stąd wynika, że prawa te przez cały rok siłę miéć mogą, chociażby ich izba nie sankcyonowała, która w listopadzie corocznie zwoływaną być powinna. W dodatku gdyby pomiędzy
