Strona:PL Kraszewski - Wybór pism Tom IX.djvu/754

733

LISTY Z PODRÓŻY.

książęcego i dostojnego bohatera osobiście wkraczającego w szranki z ideami i zasadami, z których się zwykle coram publico nie tłomaczy.
 Znamy mniéj więcéj historyą tego poematu bohaterskiego, który Niemcy zaczęli odśpiewywać we Frankfurcie, potém w Koburg, i któremu dali tytuł jedności Niemiec. Idea sięga 1848 i 1849. Spała ona przez lat dziesięć i wstała ze snu rzeźwiejsza razem z powołaniem na tron pruski księcia Wilhelma; nic w niéj z programu 1849 nie zmieniło się. Sejm frankfurcki, oddawna za swą ospałość i bezczynność potępiony, ostatecznie skompromitowany wystąpieniami w sprawie Hesyi, Hanoweru i Meklemburgu, i umyślną nieudolnością okazaną przy obmyśleniu środków obrony dla Niemiec, wyrobił ideę potrzeby innego organu dla całéj narodowości interesów. Poczęło się to od prywatnych zjazdów i narad w Wirtemberskiém, w Ks. Nassauskiém, w Hanowerze, gdzie postanowiono, że naród niemiecki, jeśliby granice jego zagrożone zostały, powinien był obronę ich Prusom powierzyć. Agitacya ta w myśl programu 1849, z ideą federacyi i hegemonii Prus wróciła znowu, i ogólnie popartą została wraz z projektem władzy centralnéj i parlamentu niemieckiego. Frankfurcki zjazd d. 15 i 16 września 1860 był właściwie ziarnem pierwszém kiełkującego Nationalvereinu.
 Austrya nader niemiłém okiem poczęła patrzéć na te usiłowania, których ważność czuła i rozumiała nieprzyjazną sobie dążność. Hesya W. Książęca, rząd Darmstadzki, Würzburgczycy, poczęli opierać się formującemu stowarzyszeniu i wpływ austryacki wyrobił to, że zakazano posiedzeń we Frankfurcie, którym gościnność ofiarował naówczas książę Ernest w Koburgu. Protestacya Austryi przeciwko temu była tak niezmordowanie gwałtowna, że form nawet dyplomatycznéj przyzwoitości zapomniała; posiedzenia wszakże nie przerwały się z tego powodu, owszem opór nakłonił południowe Niemcy do współudziału, którego wprzódy odmawiały młodemu stowarzyszeniu.
 Pierwsze ogólne posiedzenie, złożone z 446 członków, zebrało się pod skrzydłami ks. Ernesta 3 września 1860 r. w Koburgu.
 Program przyjęty wykazuje najlepiéj, że podjęto myśl 1849 r. hegiemonii pruskiéj i utworzenia władzy centralnéj, którą jéj chciano powierzyć pod pewnemi warunkami, dodając dla rękojmi parlament z całego idealnego niemieckiego związku zebrany. W programie tym zastrzegającym, że cala ziemi niemieckiéj (?) wydrzéć sobie nie da naród objęte zostały ogólnie kraje języka i panowania niemieckiego jak najszerzéj i najchciwiéj, łącząc i austryackie, z zawarowaniem w przyszłości zlania się ich i połączenia jak można najściślejszego. Dla pokrycia dalszych zamiarów, pozornie przyjęto federacyą jako formę, w rodzaju Szwajcarskiéj i Stanów Zjednoczonych i t. d. rząd główny federacyjny, głowę jego cesarza niemieckiego i parlament