Strona:PL Kraszewski - Wybór pism Tom IX.djvu/771

750

J. I. KRASZEWSKI.

niewątpliwie pójdą jedną drogą. Wszystko się składa najdziwniéj i jakby umyślnie było przygotowane; właśnie Francya z Anglią sposobiły się do wyprawy Meksykańskiéj, gdy historya Trentu spadła jak z nieba, i siły na inny cel zebrane, służyć będą za podstawę amerykańskiéj ekspedycyi.
 Wszyscy zdają się nietylko przewidywać jéj możliwość, ale uznawać konieczność.
 W takim razie, sprawa z Ameryką, o ile oddziała na Europę, łatwo obrachować. Anglia grać w niéj będzie główną rolę, mając dwa interesa najwyższéj wagi, zniszczenie floty amerykańskiéj i odblokowanie bawełny. Będzie więc musiała całych sił swoich użyć i tu je odwrócić; Francya choćby udział przyjęła w wojnie, nie wyszafuje się na nią cała, zostanie jéj jeszcze dosyć, by nie zmienić swéj roli w polityce europejskiéj. Ta rola owszem wzrosnąć musi do większéj wagi i znaczenia. Dlatego może nawet Anglia przewidująca następstwa nie rada bierze się do wojny, która wpływ jéj na sprawy bieżące wstrzyma i osłabi, a da przewagę Francyi.
 Jeżeli przyjdzie do wojny, można zaręczyć, że Anglia i Francya wprzódy się z sobą co do głównych zadań europejskich muszą porozumiéć. Zyska więc Europa na tém, że dwaj współzawodnicy zbliżą się z konieczności do siebie. Zysk Francyi nie licząc tego, co na tém wygrywa jéj marynarka i flota kupiecka, łatwo się pojmuje. Dawno upragnione dla niéj pojednanie się z gabinetem angielskim musi być pierwszym owocem tych wypadków, będzie ona mogła żądać pewnych w polityce ustępstw i otrzyma je dziś prędzéj niż kiedy. Dla Francyi téż szczęśliwszego nic trafić się nie mogło. Nie chciała się rozbrajać, ma powód słuszny do wstrzymania rozbrojeń. Z drugiéj strony ogólny tok interesów europejskich, już i tak rozwijających się ze zbytnią powolnością, zdaje się, że z tego powodu wejdzie na drogę jeszcze bojaźliwszego wyczekiwania. Skorzysta z tego Austrya, stracą na tém Włochy, które na poparcie Anglii rachować nie będą mogły. Przy ogólném zaprzątnieniu Austrya będzie przeprowadzać swe wewnętrzne urządzenia bezpieczniéj i silniéj.
 Najwięksi dyplomaci przyznają chętnie, gdy są w dobréj wierze, że w największéj części wypadków, przy najtroskliwszém obliczeniu tego, co na nie wpływać może i wszelkich prawdopodobieństw i możliwości, zawsze są w końcu prześcignięci przez rzeczywistość, bo nigdy rozum ludzki zbierając dane do sądu nie może ich pochwycić wszystkich, nie jest w stanie przewidziéć komplikacyj i nowych żywiołów, które niespodzianie wkraczają. Tak jest dziś z tą historyą amerykańską, któréj godzi się obrachowywać następstwa, ale nie