Strona:PL Kraszewski - Wybór pism Tom IX.djvu/828

807

LISTY Z PODRÓŻY.

meksykańskie? a wyprawa na Meksyk? a Hiszpania, która podobno nie czekając Anglii i Francyi, już wylądowuje w Vera-Cruz? Papiery austryackie? a tu p. Plener, Schmerling i sama ustawa na włosku i jutro wszystko runąć może — papiery włoskie? gdy zmiana ministeryum i lada poryw nierozważny przyszłość całą narazić jest w stanie. Można-ż co na tém budować? Francya straciła już miliony na pożyczce Włoch, sama dotąd nie umiejąc sobie wytłómaczyć, dlaczego ona tak spada. Pożyczka turecka? a Turcya lada dzień się rozsypie w proch i gruzy i tak daléj. Weźmy akcye kolei. Stały wybornie, naprzykład towarzystwa drogi południowéj od Marsylii do Paryża, dziś z powodu niedostateczności środków dowozu zboża z portu, zaprojektowano drugą kolej obok téj, z małą zmianą kierunku i lyońskie akcye spadają.
 Tak wszędzie.
 Darmo by się łudzić, najważniejszym dziś spraw ogólnych motorem są finanse. One jedne ująć się siłą, ani uwieść polityką form nie dają, aby miéć po sobie wiarę, zaufanie i grosz, ten nerw zarówno pokoju jak wojny, trzeba zostać porządnym człowiekiem, rachunki położyć na stół i uledz kontroli opinii. Zwycięstwo, jakie bursa paryska odniosła nad systemem cesarza Napoleona, który odmówił posągu, jaki mu chciała na znak swojego tryumfu postawić, jest najlepszym tego dowodem. Cesarz Napoleon w bursie byłby wyglądał jak te posągi królów barbarzyńskich na Kapitolu z poucinanemi rękoma, poczuł, że owacya zakrawała na szyderstwo.
 Kwestya finansowa wszędzie na porządku dziennym i spekulujący myślą już o nowéj spodziewanéj we Francyi pożyczce, teoretycy tworzą plany. Świeżo ukazała się w tym przedmiocie broszura p. Fr. Blanc: „O wpływie amortyzacyi na kredyt publiczny (De l’influence de l’amortissement sur le crédit public).
 Treść jéj następująca: Pożyczki dotąd zaciągano w dwojaki sposób, — bez terminu (à fond perdu) jak w Anglii, lub z wypłatami w oznaczonych peryodach, metodę przyjętą w większéj części Europy. Pożyczki angielskie w Anglii powiodły się dobrze, bo 3 procentowy dług publiczny stoi na 91 do 94, gdy francuski także 3% idzie od 68 do 70, i widocznie nie jest formą właściwą temu krajowi. Z drugiéj strony, amortyzowanie ma swe niedogodności, bo w chwilach przesilenia nie starczy na utrzymanie kursów papierów, a działanie jego drogą wykupu (rachat) ustaje w czasie kryzys, lub staje się niedostateczném. Zamiast konsolidowanych papierów, których wielkie masy jeszczeby zniżyły kurs renty, p. Blanc stawia typ trzydziestoletniéj pożyczki jako punkt wyjścia i żąda ujednostajnienia wszystkiego długu, tak, aby konkurencya