w. IV i III przed Chr.
Tesalja, Achaja, Elida i Lakonja w. IV i przed Chr. nie uczestniczyły w wielkim przewrocie gospodarczym VII i VI w. Były to ekonomicznym zacofane, krainy pod względem o ustroju, przypominającym jeszcze mocno Homerowe średniowiecze. Dopiero wojna Peloponeska i czasy hegemonji Macedońskiej wciągnęły je w sferę stosunków handlowych świata greckiego i dały początek kapitalistycznej gospodarce pieniężnej. Kapitalizm miał tu wszakże charakter wybitnie agrarny. Ziemia była jedyną niemal formą bogactwa, uprawa roli prawie jedynem zajęciem masy ludności, a produkty gospodarstwa wiejskiego – jedynym przedmiotem handlu wywozowego. W takich warunkach konkurencja gospodarcza prowadzić musiała do szybkiej i znacznej koncentracji gruntów w rękach nielicznych rodzin możnowładczych, proletaryzacji szerokich mas średnich i drobnych posiadaczy szlacheckich oraz ucisku i niewoli zależnej pańszczyźnianej masy chłopskiej. Poddani chłopi i sproletaryzowana szlachta, nie znajdująca, jak w kantonach kupieckich i przemysłowych, poza rolą, innych środków egzystencji, podchwytywała rada komunistyczne hasła reformy rolnej, często zresztą nie zdając sobie sprawy z istotnej ich treści i biorąc z nich tylko ideał równości majątkowej, który osiągnąć należało drogą nowego podziału gruntów (ges anadasmós). Wśród ustawicznych walk etolskiego i achajskiego związku z macedońską hegemonią, a nawet wcześniej, bo już za czasów Filipa i Aleksandra W-go, wybuchały to w Tesalji, to na Poloponezie ustawiczne rewolucje, w których kwestja agrarna pierwszorzędną odgrywała rolę, a hasła reformy rolnej rozbrzmie-
