Strona:PL Lange - Stypa.djvu/55

i właśnie dla niej popełnione, ażeby ona miała rozkosz zgryzoty sumienia, że był człowiek, co ją kochał nad życie — i że dla niej życie poświęcił — i ona — ona była winną tej śmierci.... Dziś mogę śmiało powiedzieć, że było to uparte kłamstwo półświadome. Zerwała ze mną — a, o ile wiem, zerwała jeszcze z Ksawerym, któremu też opowiadała tę historyę, a który odemnie znał tajemnicę. Można powiedzieć, że to półświadome kłamstwo było treścią życia Florentyny — i że bez niego żałosna wdowa była prawdziwą wdową. — Takem stracił posag tej zacnej damy. a razem przekonałem się, jak to kobiecie pochlebia, kiedy dla niej kto popełni samobójstwo. Stanowczo Stefan chybił.
 — Przyznam ci się — rzekł Dantyszek — że kłamstwo dość naiwne i dość niewinne.
 — Mówiłem ci, że nie lubię dramatu. W mojem życiu znajdziesz tylko farsy.
 — Farsa jest rzeczą bardzo dobrą — i bez farsy życie byłoby zbyt jałowe. Ale i tragedya ma znaczenie: może nawet większe. Kłamstwo jest jednym z warunków koniecznych w związku mężczyzny z kobietą. Znam kłamstwa wyższe, doskonalsze, bardziej boskie i bardziej dyabelskie. Znam kłamstwa niewypowiedziane. Nie należy potępiać kobiecego kłamstwa. Jak kokieterya jest geniuszem kobiety, tak kłamstwo jest pochodzenia nadziemskiego. Bez kłamstwa życie byłoby niemożliwe. Miłość jest to żywioł poza kłamstwem i prawdą. Gdybyśmy zredukowali miłość do prawdy i natury — cóż pozostanie? Poeci — objawiciele kłamstwa, utajonego w żądzy bytu — stworzyli kochankom cały arsenał ogni bengalskich, od których ludzie, oddani miłości, widzą świat w całkiem