Strona:PL Lange - Stypa.djvu/84

 Mojem zdaniem, pierwsza napotkana przez nas i umiłowana kobieta; charakter tej kobiety, tego spotkania i tej miłości — wyrzeźbią naszą duszę i nasze losy na cały żywot... Dla tego właściwie pierwsza miłość — to może fakt najważniejszy i decydujący o typie naszej linii życiowej... Ten pierwszy fenomen będzie się stale w różnej formie powtarzał.
 Doktór skończył, nalał sobie kieliszek starego węgrzyna, a mecenas rzecze:
 — Naprzód podziękujmy doktorowi za jego ciekawą powieść, a potem rozważmy, z jakich składa się części i jakie porusza motywy. A naprzód zmienia ona zupełnie pierwotny temat naszego dyskursu: mówiliśmy o stosunku prawdy i kłamstwa w miłości, tymczasem doktór wyszedł całkowicie po za tę sprawę — i raczej podał nam rzecz na temat mowy i milczenia, albo znów na temat pamięci i zapomnienia. Wszystko to są niewątpliwie kwestye pierwszorzędnej wagi, ale odrywają nas od kwestyi głównej, tem bardziej że konkluzya doktora jest zupełnie nowa i niespodziewana, mianowicie porusza ona motyw wpływu pierwszego naszego uczucia na dalsze fenomeny tego rodzaju w naszem życiu. A ponieważ „miłość jest własny bieg życia naszego“ — przeto nasza pierwsza miłość — to cala nasza przyszłość w mikrokosmie. Tu leży istota mądrości Sokratesa: poznaj samego siebie. — Czy to jest prawda — niewiem. — Czy rzeczywiście trzy małżeństwa doktora były zbudowane na wzór tej sielanki?...
 — Ne misceantur sacra profanis! — zawołał doktór. Co innego miłość, co innego małżeństwo. Miłość jest wynikiem świętych, odwiecznych, potężnych praw ludz-