ka jest prowadzona w sposób powiązany, uzgodniony i planowy we wszystkich trzech kierunkach: w teoretycznym, politycznym i praktyczno-ekonomicznym (opór wobec kapitalistów). W tym — że tak powiem — koncentrycznym ataku kryje się właśnie siła i niezwyciężoność ruchu niemieckiego.
«Wskutek tego korzystnego położenia z jednej strony, wskutek wyspiarskich właściwości ruchu angielskiego — z drugiej oraz wskutek zdławienia ruchu francuskiego przemocą, robotnicy niemieccy wysunięci są w chwili obecnej na czoło walki proletarjackiej. Jak długo wypadki pozwolą im zajmować ten honorowy posterunek, tego niepodobna przewidzieć. Ale dopóki stoją na nim, należy mieć nadzieję, że spełnią, jak przystoi, włożone na nich obowiązki Do tego potrzebne jest zdwojone wytężenie sił we wszystkich dziedzinach walki i agitacji. W szczególności zadanie wodzów polegać będzie na tem, aby coraz bardziej oświecać się we wszystkich zagadnieniach teoretycznych, coraz bardziej wyzwalać się z pod wpływu frazesów tradycyjnych, należących do starego światopoglądu, i aby zawsze mieć na uwadze, że socjalizm od czasu, gdy został nauką, wymaga, aby traktowano go, jak naukę, to znaczy — aby go studjowano. Zdobytą w ten sposób coraz to jaśniejszą świadomość należy rozpowszechniać wśród mas robotniczych z coraz większą gorliwością i coraz mocniej zwierać organizację partyjną oraz organizację związków zawodowych...
«...Jeżeli robotnicy niemieccy tak samo będą szli naprzód, to będą oni nie powiem maszerować na czele ruchu — nie leży bynajmniej w interesie ruchu, aby robotnicy jednej jakiejś narodowości maszerowali na jego czele lecz będą zajmowali honorowe miejsce na linji bojowej; i będą stali w pełnem uzbrojeniu, jeżeli nieoczekiwanie ciężkie próby lub wielkie wypadki zażądają od nich większego męstwa, większego zdecydowania i większej energji».
Słowa Engelsa okazały się prorocze. W kilka lat później na robotników niemieckich zwaliły się nieoczekiwanie ciężkie próby w postaci ustaw wyjątkowych przeciw socjalistom. I robotnicy niemieccy istotnie przyjęli je w pełnem uzbrojeniu i potrafili wyjść z nich zwycięsko.
Przed proletarjatem rosyjskim stoją w przyszłości jeszcze bez porównania cięższe próby, stoi przed nimi walka z potworem, wobec którego ustawy wyjątkowe w państwie konstytucyjnem wydają się istnym kar-
