Autor tej tyrady wyraża nieco prościej, jaśniej i szczerzej tę samą myśl, do której doszedł własnym rozumem Martynow. Autor ten — to R. M. w «Dodatku specjalnym» do «Raboczej Myśli» (str. 15).
Wysuwając przeciw «Iskrze» swą «teorję» podniesienia aktywności masy robotniczej», Martynow ujawnił w rzeczywistości dążenie do obniżenia tej aktywności, albowiem za najlepszy, najważniejszy «dający się najszerzej stosować» środek rozbudzenia tej aktywności oraz za jej pole działania uznał tę samą walkę ekonomiczną, przed którą płaszczyli się i wszyscy ekonomiści. Błąd ten dlatego jest charakterystyczny, że jest on właściwy zgoła nie samemu tylko Martynowowi. W rzeczywistości «podniesienie aktywności masy robotniczej» może być osiągnięte tylko pod tym warunkiem, że nie będziemy ograniczali się do «agitacji politycznej na gruncie ekonomicznym». Jednym zaś z podstawowych warunków niezbędnego rozszerzenia agitacji politycznej jest organizacja wszechstronnego oskarżycielstwa politycznego. Inaczej, jak na tem oskarżycielstwie nie może być wychowana świadomość polityczna i rewolucyjna aktywność mas. Dlatego działalność taka jest jedną z najważniejszych funkcyj całej międzynarodowej socjaldemokracji, albowiem nawet wolność polityczna wcale nie usuwa sfery kierunku tego oskarżycielstwa, lecz jedynie nieco ją przesuwa. Naprzykład — partja niemiecka szczególnie wzmacnia swe pozycje i rozszerza swe wpływy właśnie dzięki niesłabnącej energji kampanji polityczno-oskarżycielskiej. Świadomość klasy robotniczej nie może być świadomością prawdziwie polityczną, jeżeli robotnicy nie są nauczeni reagować na wszystkie i wszelakie wypadki samowoli i ucisku, gwałtu i nadużyć bez względu na to, do jakich klas stosują się te wypadki; — a przytem reagować właśnie z socjaldemokratycznego a nie z jakiegoś innego punktu widzenia. Świadomość mas robotniczych nie może być świadomością prawdziwie klasową, jeżeli robotnicy na konkretnych a przytem bezwarunkowo palących (aktualnych) faktach i zdarzeniach politycznych nie nauczą się obserwować każdej innej klasy społecznej we wszystkich przejawach życia umysłowego, moralnego i politycznego tych klas; — jeżeli nie nauczą się stosować w praktyce analizy materjalistycznej i oceny materjalistycz-
