Żywot Ojczyzny:
Rozczłonia Ojczyzny:
| 1 materyalne: | Ziemia + Lud = Prawa | |
| 2 duchowe: | Narodowość + Język = Piśmiennictwo | |
| 3 żywotne: | Byt polityczny + Religia = Dzieje |
W tym całokształcie widzimy trzy razy trzy trójki: bo prawa łączą ziemię i lud; piśmienność łączy narodowość i język; dzieje łączą byt polityczny i religji. Znów byt polityczny wiąże ziemię i narodowość, religia wiąże lud i język, dzieje wiążą prawa i piśmienność. Nakoniec każdy z trzech żywotów ojczyzny jest jednością wszystkich rozczłoń, a żywot zewnętrzny i wewnętrzny łączy się w bożostanie ojczyzny. Tym sposobem idea ojczyzny jest ideą najpełniejszego żywota, a żywot ten utrzymuje się myślą bożą, — posłannictwem danem narodowi do spełnienia. Misyą tą nie jest co innego, jak dążenie do postępu, do wolności, do świata. Ogromna jest praca ducha, szczeblami wieków pnie się naprzód, i cały naród trudami tysiąca lat czyni zaledwie krok jeden postępu. Miłość, jak wszędzie, tak i tu łamie zawady i trudności. Bóg wlał w duszę narodów miłość, tak wielką i tak potężną, że tę olbrzymią pracę wieków z chęcią i poświęceniem podejmują. Tej miłości na imię miłość ojczyzny. Spojrzyjmy na cały system jej pierwiastków, na te dziewięć rozległych konarów, którymi spojona w trojaki żywot ojczy-
