Strona:PL Libelt Karol - O miłości ojczyzny.pdf/90

stytucyę, to ten jednostkowy tylko stosunek między królem i narodem nie stanowi jeszcze państwa, które w narodzie samym ma organizacja swoją wewnętrzną. Nareszcie układ każdy, jak stawa dobrowolnie, tak też dobrowolnie rozwiązanym być może. Niechże tu stanie kto na rynku i zawoła: rozejdźmy się. Gdzie? dokąd? — O ile wyższe jest owo Arystotelesowe ζῶον πολιτικόν! — Teorya gwałtu, aby mogła być usprawiedliwioną, musiała autora do różnych następnych twierdzeń doprowadzić, jakoto: ponieważ państwo jest rzeczą dobrą (despotyzm!), więc zmuszanie do dobrego jest rzeczą godziwą; ponieważ ten, co gwałt wykonywa, lepiej położony naturalnie niż ten, co gwałt wykonywa, lepiej położony naturalnie niż ten, co gwałt ponosi, powinna być dynastya z bożej łaski, usposobiona tem stanowiskiem do potrzebnego majestatu i siły. Z tego wypada, że tylko monarchia może być państwem. Dość na tem dwojgu, aby ocenić osławioną Hallera restauracyę nauk politycznych.
 Hegel i cała jego szkoła zbliża się do pojęć Platonowych. Wedle nich państwo jest urzeczywiszczeniem się prawa w najwyższej obyczajowości narodu. Stopniami do tej obyczajowości jest rodzina, dalej społeczność. Ale na tych dwóch stopniach wola narodu nie objawiła się jeszcze do wiedzy swojej: w państwie dopiero jest zupełnem widzeniem się siebie. Państwo wie, czego