Strona:PL Limanowski - Ferdynand Lassalle i jego polemiczno-agitacyjne pisma.pdf/13

bytych praw“ (System der erworbenen Rechte, 2 tomy). Znakomity duński krytyk, Brandes, nie chcąc polegać na własnem tylko zdaniu w ocenieniu filozoficznego dzieła Lassalle’a, zwracał się do człowieka, który uchodzi powszechnie za powagę w tej gałęzi wiedzy, profesora filologii na wszechnicy berlińskiej, z zapytaniem, czy Lassalle dobrze zrozumiał Heraklita? „Niewątpliwie — odrzekł profesor — zrozumiał go. Prawdziwy filolog nie zrozumiałby Heraklita, nie mógł nawet zrozumieć. Lecz nie można zaprzeczyć temu, że Lassalle zrozumiał go, i że książka jego jest znakomitem dziełem.“ „System nabytych praw“ — podług zdania uczonych krytyków — ma zarówno wielką doniosłość tak pod względem filozoficznym jak i prawnym. W pierwszej części autor zastanawia się nad ścieraniem się istniejącego ustawodawstwa z nabytemi prawami, w drugiej zaś bada specyjalnie rzymskie spadkowe prawo. Dzisiejsza forma własności i spadkobierstwo surowej uległy krytyce.
 Tymczasem sprawa narodowości zaczęła na nowo rozbudzać życie polityczne w Europie. Kiedy wojna włoska wybuchła, Lassalle wydał broszurę p. t. „Wojna włoska i zadanie Prus,“ w której doradzał przymierze z Włochami i wypowiedzenie wojny Austryi. Następnie wraz z hrabiną Hatzfeldt odwiedził na Kaprerze jenerala Garibaldi’ego, dla którego był z wielkiem uwielbieniem, i wróciwszy czynny wziął udział w pracach, mających na celu zjednoczenie Niemiec. Bernhard Becker, krytykujący ostro polityczne przekonania i czynności Lassalle’a, czyni mu z tego silny zarzut, że dawał się porwać zasadzie narodowości, podnoszonej przez Napoleona, i wchodził w stosunki z ówczesnemi liberałami