Strona:PL Limanowski - Ferdynand Lassalle i jego polemiczno-agitacyjne pisma.pdf/22

sam nie wiedział, co ma czynić, kiedy mu wypadło walczyć z własnym ojcem. Publiczność nie mogła się powstrzymać od śmiechu; prezydent zdetenowany to odbierał głos Lassalle’owi, to groził publiczności, że każe salę opróżnić. Oskarżony został zwycięzcą, chociaż sędziowie skazali go na cztery miesiące więzienia. Obrona Lassalle’a wyszła z druku p. t. Nauka i robotnicy (Die Wiessenschaft und die Arbeiter), z powodu której prokurator wytoczył nowy proces jej autorowi.
 Lassalle przeciwko wyrokowi rekurował, i sprawa powtórnie badaną była przed sądem fiskalnym. Świetna obrona, którą oskarżony tam wypowiedział, wyszła następnie osobno z druku p. t. Pośrednie podatki i położenie klas pracujących (polski przekład, Lwów, 1878), albowiem prokurator napierał głównie na to, że autor „Programu robotników“ właśnie w tych kwestyjach najfałszywsze wygłosił zdanie, a szczególnie walczył przeciwko twierdzeniu, że pośrednie podatki jest to instytucyja, którą burżuazyja użyła do zwolnienia większych kapitałów od podatków i do przeniesienia wszystkich ciężarów społecznych na biedniejsze warstwy społeczne.“ Lassalle w obronie swojej rozwinął taką ścisłość dowodów i olbrzymią erudycyją, że w sali sądowej nie było nikogo, ktoby szczerze nie przyznał mu zupełnej słuszności. Na poparcie swoje przytoczył cały szereg znakomitych ekonomistów, Saya, Sismonde de Sismondi, Adama Smitha, Rikardo; dalej powołał się na zdania przedstawicieli niemieckiej nauki, Eschenmaiera, Behra, Krönke’go, Rau’a, Roschera; przypomniał, co mówili dawniejsi uczeni, Forbonnais, Boisguilbert, Jan Bodin; sięgnął po dowody do urzędowej pruskiej statystyki i jej przedstawicieli, Hoffmanna, Dietrici’ego, Hübnera, Len-