Strona:PL Limanowski - Ferdynand Lassalle i jego polemiczno-agitacyjne pisma.pdf/8

tek tylko niezwykłej protekcyi, pozwolono mu składać egzaminy na nowo. Następnie przeniósł się do Berlina, powodowany może po części uwielbieniem swojem dla Hegla, którego na tamecznej wszechnicy objaśniał jeden z najznakomitszych jego uczniów, Michelet. W Berlinie Lassalle zapoznał się z wyższem towarzystwem, gdzie w domu Mendelsohna spotykając Aleksandra Humboldta, zjednał przyjazne jego dla siebie uczucie. Pozyskał także względy znakomitego filologa Boeckha, który wróżył mu świetną naukową przyszłość i namawiał go do zawodu profesorskiego. Dwudziestoletnim młodzieńcem Lassalle zwiedził Paryż; tam wszedł w ścisłe stosunki z wygnańcem, Henrykiem Heine’m, który go nazywał „najdroższym swoim towarzyszem broni.“ Poeta, znany ze swego szyderstwa, nie miał słów zachwytu dla przyszłego bojownika w sprawie wolności. W liście do Varnhagen’a von Ense z 3 stycznia 1846 r. pisze: „Mój przyjaciel, p. Lassalle, oddawca tego listu, jest młodzieńcem nadzwyczajnych zdolności: z gruntowną uczonością, rozległą wiedzą, bystrością umysłu, jakiej mnie nie zdarzało się napotykać, z silną wyobraźnią, łączy energiją woli i zręczność w działaniu, wzbudzając we mnie podziwienie, i jeśli współczucie jego dla mnie nie osłabnie, oczekuję od niego najczynniejszej pomocy. W każdym razie połączenie takie wiedzy z mocą, talentu z charakterem było dla mnie radośnem zjawiskiem.....“
 W styczniu 1846 r. Lassalle poznał się w Berlinie z hrabiną Zofiją Hatzfeldt, której losy następnie oplotły całe jego życie. Stała się jego przyjaciółką, natchnieniem, duchem opiekuńczym. Hrabina, kobieta pełna podniosłych myśli i szlachetnych uczuć, była ofiarą brutalnego postępowania