Jednem z najważniejszych zagadnień społecznopolitycznych jest wyjaśnienie dokładne stosunku, jaki powinien zachodzić pomiędzy narodem i państwem. Zrozumienie tego stosunku ma bardzo ważne znaczenie nie tylko pod względem społeczno-politycznym, ale także i ze względu na stosunki ekonomiczne.
Historya Francyi wyjątkową przedstawia w tym przedmiocie korzyść. Widzimy w niej, jak się wytwarzają narody, jak się buduje państwo, jak naród przychodzi do samowiedzy, do zrozumienia, czem powinien być on w państwie, jak się należy w tym celu przeobrażać, przebudować je; wreszcie widzimy w niej pierwsze próby, pierwsze usiłowania budowy nowego, najkorzystniejszego dla wszystkich porządku.
I nie dość tego. Cały szereg znakomitych dziejopisarzy francuskich ułatwia nam objęcie i zrozumienie tych ważnych procesów, odbywających się w narodzie i w państwie. Tacy mistrze, jak Michelet i Henryk Martin, dali poznać w całej pełni życie państwowo-narodowe we Francyi; Guizot uwydatnił metodą analityczną rolę główniejszych czynników w jej dziejach; ale nadewszystko Augustyn Thierry w syntetycznem uogólnieniu dziejów przedrewolucyjnych uchwycił tę nić prawdziwą, która z ciemnego labiryntu zawikłań różnorodnych wyprowadza myśl badacza na jasną widownię. Można się nie zgadzać z oceną ujemności lub dodatniości dążeń i kierunków, wskazanych przez znakomitego historyka stanu trzeciego (Essai sur l’histoire de la formation et des progrès du Tiers
Strona:PL Limanowski - Naród i państwo studyum socyologiczne.pdf/11
Ta strona została przepisana.
