Strona:PL Limanowski - Naród i państwo studyum socyologiczne.pdf/16

Gallów ludność, nieco tylko zmieszana z przybyszami z poza Alp i Renu. I tu jeszcze była różnica. Za zabicie lita (lidus) germańskiego prawo kazało płacić więcej, aniżeli za zabicie Rzymianina poddanego (Romanus tributarius).
 Trzeba było niemal pięć stuleci, ażeby ze sprowadzonego przez barbarzyńców zamętu — wyłonił się nowy porządek prawno-społeczny, ułatwiający dalszą ewolucyę narodową i cywilizacyjną. Przez te pięć stuleci ścierały się z sobą często ostro i zawzięcie, wpływy rzymskie i germańskie. Germanie mieli za sobą siłę oręża i świeżość barbarzyńską, Rzymianie zaś wyższość cywilizacyjną i powagę Kościoła, co w owych czasach miało ogromne znaczenie. Wpływ rzymski przeważył pod wielu względami, ale i wpływy germańskie spowodowały niemałoważne skutki.
 Zdaniem mojem — Augustyn Thierry za wiele przypisał wpływowi germańskiemu. Przeistoczenie się niewolnictwa rolnego w poddaństwo, ostatecznie zakończone w X stuleclu, było głównie dziełem rzymsko-chrześcijańskich wpływów. A nawet ustrój feudalny nie był wyłącznie wytworem ducha germańskiego; przypomina on w głównych zarysach tę hierarchię, która już się była wytworzyła w Kościele rzymskim. Włożenie zaś korony cesarzy rzymskich przez Karola Wielkiego było równocześnie i uznaniem zasady rzymskiej, że państwo ma charakter publiczny.
 W ewolucyi narodowej opanowanie Gallii przez Germanów sprowadziło ważną zmianę: zamiast jedności rzymsko-gallskiej, zaczęły się wytwarzać dwa języki, zaczęły się kształtować dwa narody: prowansalski i francuski. Pod nazwą języka prowansalskiego rozumiem ten język, który był znany pod nazwą langue d’oc, który był używany przez trubadurów. Miał on większe podobieństwo do języka łacińskiego od dzisiejszego języka literackiego Prowansalów, który jest właściwie mową samej Prowancyi.
 Południowa Francya jeszcze za czasów rzymskich była więcej zromanizowana, aniżeli północna. Tam była Provincia romana, od tego powstała nazwa Provence, a ta dała nazwę Prowansalom. Napływ Germanów do południowej Francyi był