Strona:PL Limanowski - Naród i państwo studyum socyologiczne.pdf/27

 Królowie zbierali ziemie, rozszerzali państwo, nie ze względu na interesy narodowe, ale jako swoją prywatną własność. Powiększali swoje państwo nie tylko orężem, lecz także przez wiano żon swoich, przez spadkobierstwo po krewnych. Odziedziczenie praw na królestwo Neapolu spowodowało wojny włoskie, które rujnowały Francyę. Bretanija została przyłączona do Francyi przez małżeństwo księżniczki Anny Bretańskiej z królem Karolem VIII, dokonane w 1491 r. Ludwik XII, odziedziczając tron po Karolu VIII, ożenił się z jego wdową, ażeby zachować posiadanie Bretanii. Tenże Ludwik, zamierzając wydać swą córkę za późniejszego cesarza Karola V, wyznaczył jej jako wiano: Burgundyę, Bretaniję i hrabstwo de Blois, lecz zasada wygłoszona przez de la Roche’a, że królestwo nie może być uważane jako dziedzictwo królów, przenikała już w świadomość narodu, i Stany Generalne, zwołane do Tours, nie zgodziły się na to rozrywanie Francyi.
 Ewolucya narodowa zrobiła ogromne postępy. Głównem jej ogniskiem stały się Stany Generalne. Różnica stanów, która na początku miała wyraźny charakter rasowy, zachowała następnie li tylko charakter polityczny i ekonomiczny. Różnica pomiędzy rzymską i pierwotną ludnością z czasów gallskich przedstawiała się jako różnica pomiędzy mieszczanami, głównym podkładem burżuazyi, i chłopami, lecz i ta różnica, w miarę wyzwalania się ludności włościańskiej, traciła coraz bardziej dawną swą wyrazistość. Na schyłku XV stul. dawne poddaństwo chłopskie przestało prawie wszędzie istnieć, a zostały tylko ujęte w pewne stałe formy powinności feudalne, często wielce uciążliwe dla włościan. W tym też czasie chłopi zaczęli brać udział w zebraniach parafijalnych przy układaniu zażaleń (cahiers des doléances) i wybieraniu delegatów do Stanów Generalnych. Ponieważ mnóstwo rodzin burżuazyjnych otrzymało nadane od królów szlachectwo, a za czasów Henryka IV uszlachcanie coraz nowych rodzin przyjęło nawet ogromne rozmiary, różnica pomiędzy szlachtą i burżuazyją opierała się nie tyle na pochodzeniu, ile na przywilejach. Burżuazyja odczuwała tę zmianę i dawne jej przesądne uznawanie wyższości szlacheckiej traciło coraz bardziej moc swoją.