Strona:PL Limanowski - Naród i państwo studyum socyologiczne.pdf/82

czej. Decentralizacya municypalna, uchwalona za Napoleona III., znacznie była rozszerzyła udział klasy posiadającej w rządach, ponieważ urzędy municypalne nie dawały żadnej płacy, a więc były przystępne dla zamożnych tylko ludzi. I prawdopodobnie cesarstwo zostałoby wskrzeszone, gdyby nie haniebna kapitulacya pod Sedanem i silnie z niem spleciona zdrada Bazaine’a. Powrót do rządów monarchicznych królestwa, z polityczną przewagą szlachty i bogatej burżuazyi, byłby niechętnie widziany przez chłopów i wielce utrudniony przez powszechne głosowanie. Przytem sami zwolennicy królestwa, legitymiści i orleaniści, nie mogli przyjść z sobą do porozumienia. Okazała się więc możliwą jedynie respublika konserwatywna — jak to wypowiedział Thiers, mianowany przez Zgromadzenie prezydentem Rzeczypospolitej, w swoim mesażu w dniu 13 listopada 1872 r. „Każdy rząd — powiadał Thiers — powinien być zachowawczy, i żadne społeczeństwo nie mogłoby żyć bez rządu, któryby nim nie był. Rzeczpospolita będzie konserwatywna, albo jej wcale nie będzie“. Znaczyło to właściwie zachować dawne cesarstwo, jedynie zamiast dziedzicznego cesarza miał być wybierany prezydent. Tak się też stało, po długich dyskusyach stanęło w dniu 20 listopada 1873 r. tak zwane prawo septenatu (siedmiolecia), na mocy którego zachowano istniejący stan rzeczy na lat siedm i powierzono rządy marszałkowi Mac-Mahonowi, który je sprawował po cesarsku.
 Walka jednak o przyszłą formę rządu nie ustawała w parlamencie. Republikanie stawiali wnioski o ustalenie Rzeczypospolitej, lecz większość monarchiczna odrzucała je, i — można powiedzieć — ustalono Rzeczpospolitą pośrednio, przypadkowo, większością jednego tylko głosu, uchwalając w dniu 30 stycznia 1875 r. wniosek dodatkowy Wallona, organizujący prawidłowe i nieograniczone pewnym przeciągiem czasu przenoszenie władzy prezydenta Rzeczypospolitej z jednej osoby na drugą. Konstytucya republikańska, uchwalona w 1875 r. i z małemi zmianami z 1884 r. obowiązująca dotąd we Francyi, różniła się od cesarskiej z 1870 r. przez to, że znacznie rozszerzała prawa ciał prawodawczych, izby poselskiej i se-