Strona:PL Limanowski - Patryjotyzm i socyjalizm 1881.pdf/23

sprawy wolności nigdy nie poświęcał samemu tylko zachowaniu form narodowościowych.
 Socyjalizm nie potrzebuje zużywać swej siły na daremne i bezpłodne zwalczanie patryjotyzmu. Jego zadaniem nie niszczyć to piękne i mocno zakorzenione w sercu każdego Polaka uczucie, ale oświetlać mu jego cele i skierować na właściwą drogę.
 Powinien on dokonać i dokona prawdziwej rewolucyi społecznej, która rozpoczęła się po utracie niepodległości narodowej. Patryjoci już byli zrozumieli, że szlachta bez pomocy ludu jest bezsilna i nie wywalczy bez niej niepodległości narodowej starali się więc skłonić właścicieli ziemskich do pozyskania ludu, by można było wspólnie z nim działać. Demokraci poszli dalej dla nich stało się rzeczą jasną, że narodem polskim jest lud polski a nie szlachta, że ta ostatnia nie ma żadnego prawa do odrębnego, uprzywilejowanego bytu, że powinna zstąpić do ludu i zmieszać się z nim; wreszcie że rewolucyja tylko ludowa może mieć powodzenie. Demokraci jednak mówili, że musimy ograniczyć się na takiem tylko przygotowaniu luda, aby niepodległe życie pojął, zapragnął go, a tem samem zapragnął powstania.“ Lud miał przyjąć czynny udział dopiéro tylko w chwili wybuchu. Był to wielki błąd, który ubezwładnił znaczne zasoby ducha rewolucyjnego podczas powstania 1863 r. Niewciągnięty do organizacyi, niewiedzący o przyszłych celach i zamiarach powstania, nic dziwnego, że się nie ruszył i że nawet z początku z nieufnością patrzył na powstańców. Najdzielniejsi i najszczersi nawet demokraci zawsze w ludzie widzieli ra-