I widzimy na początku każdego prawie powstania narodowego, że wojska regularne ustępowały przed tłumami zaledwie co uzbrojonemi i ustępowały najczęściej nie dla tego, że były pobite, lecz dla tego, że czuły z tyłu za sobą wrzącą niechęć masy ludu.
Rewolucyja socyjalna, która potrzebuje usunąć liczne przesądy i nawyknienia nabyte całemi wiekami, wymaga długiej i mozolnej pracy. Zwłaszcza że minęły już czasy, kiedy z woli i rozkazu jednego władcy zmieniano religije i porządki społeczne. Rewolucyja polityczna łatwiejszy ma przystęp do umysłów, bo potrzebuje więcej siły burzącej aniżeli budującej. Najprędzej jednak trafia do ogólnego przekonania propaganda powstańcza. „Heteryja pracowała nad powstaniem lat siedm, związek Guezów lat trzy, spisek Pinto Ribeiro zaledwie 6 miesięcy, spisek Wysockiego około lat dwuch.“[1]
Tam, gdzie najazd trzyma naród pod swem jarzmem, tam nie może istnieć wolność polityczna, a gdzie niema tej wolności, niepodobna myśleć o rewolucyi społecznej. Zrzucenie więc jarzma obcego tam, gdzie ono istnieje, musi być pierwszym celem każdego stronnictwa, które chce być silnem i wpływowem w narodzie. Gdzie niema wolności politycznej, tam trzeba ją sobie zdobyć, chcąc utorować drogę do rewolucyi socyjalnej.
- ↑ Cztery powstania czyli: Krótki Wykład Sposobów, jakiemi dobijały się o niepodległość: Grecyja, Holandyja, Portugalija i Polska — przez K. A. Hoffmana.
miał wiadomości o powstaniu wielkopolskiem od głównych jego sprawców, Mniewskiego, Wybickiego, Niemojewskiego, Prusimskiego itd. itd.
