Strona:PL Limanowski - Polityczna a społeczna rewolucja 1883.pdf/9

poczęła systematycznego i radykalnego przebudowywania ustroju społecznego.
 To, co powiedzieliśmy, doprowadza nas do naturalnego wniosku, że ponieważ zmiany polityczne od społecznych są łatwiejsze, więc dają się wykonywać z mniejszemi siłami, mniejszemi środkami i w krótszym czasie.
 Istotnie, historyja dostarcza nam licznych dowodów, że bardzo ważne nabytki polityczne były dziełem mniejszości tylko narodu. Wielka karta swobód angielskich (Magna charta libertatum), która zabezpieczyła każdego Anglika pod tym względem, że niewolno go więzić, wyganiać lub praw pozbawiać bez wyroku sądowego, została wymuszona w 1215 r. na królu Janie Bez-Ziemi przez baronów i mieszczan londyńskich. Samo prawo przedstawicielstwa czyli ustanowienie Izby Niższej w 1264 r. było skutkiem rokoszu baronów, popartego przez drobną szlachtę i mieszczan, przeciwko Henrykowi III. Kiedy Stuartowie, po obaleniu rzeczypospolitej, wznowili rządy dowolne, dosyć było pojawienia się Wilhelma Orańskiego z 15000 wojska, ażeby bez żadnego boju zmusić Jakóba II do ucieczki z Anglii, i następstwem tego była znakomita Deklaracyja praw (1689 r.), która stała się podstawą nowoczesnych swobód angielskich. Wielka rewolucyja francuska, która w całej Europie zachwiała podstawami rządów dowolnych, nie była także dziełem większości narodu, jak to wiemy dzisiaj dobrze, po wszechstronnem zbadaniu całego ówczesnego stanu stosunków społecznych we Francyi. Rozpoczęta i ośmielona przez garstkę wolnomyślnej i ambitnej szlachty, poparta przez burżuazyją, znalazła armiją swoję w ludności Paryża i kilku innych wielkich miast. Kiedy jednak następnie wzięła się za przebudowanie społeczne od-