mierzanych nie maią, jedno dymy, jak na Podlasiu, tam po dwa dymy na ieden złoty poboru składać się maią. VOL. LEG.
Ironia dobitnie się wydaie w słowie Dobry, w przykładzie Będzie-ć ona tak dobra, iak inne, t. i. nielepsza od drugich. Albo gdy się mówi: dobry człowiek, dobra dusza, t. i. poczciwiec, barszczyk, ni go weź, ni go połóź, ciastuch ciapu kapusta, ciapu groch, rozlazły, do prowadzenia za nos. — Podobnież Cnotka, t. i. cnota mniemana , fałszywa, pozorna, n, p. Te są téy płci cnotki, Sarkać na los kochania, a czuć, że iest słodki. TEAT. Toż Cnotka personifié, n. p. Chłopiątka złodzieie z początku, więc dla dobroci cnotkami one przezywaią, iakoby rzekł nic cnotka, rozumieiąc to po nich, że się na cnotę bardzo przesadzaią; i maią iéy tak wiele, iak na wróblowéy goleni mięsa. GLICZ. WYCH.
Na tych przykładach rozumiem, że będzie dosyć, aby okazać, że należyty wywód i rozkład znaczeń, nie iest bynaymniéy mechaniczną robotą, asininus labor; że owszem wyciąga naywiększego zastanowienia, a czasem naygłębszéy rozwagi. Uznaię, że ta naytrudnieysza część moiéy pracy, nie tak mi się udała, iakby bydź powinna podług mego uczucia; atoli pochlebiam sobie, żem następcom drogę gdzie niegdzie utorował; a winszować sobie będę, ieżeli stąd rodacy wezmą pochop, aby obrócili uwagę na ten rodzay pracy dotąd mało co praktykowany.
Przeyście z iednego znaczenia do drugiego rzadko kiedy liczbami, iaki iest zwyczay w słownikach, częściéy oznaczyłem znakiem paragrafowym §, lub też tylko laseczką poprzeczną — ; bo cienie tych znaczeń tak są po większy części delikatne, że może właśnie w ten czas naylepiéy są rozłożone, gdy naymniéy rozerwane jedne od drugich, razem się z sobą stykaią. Strzedz się nad to potrzeba, żeby znaczeń zbytecznie i niepotrzebnie nie drobić; co częstokroć iest skutkiem nieuwagi na różnicę zachodzącą między znaczeniem poiedynczém słowa, a znaczeniem z całego sensu wypadaiącém discrimen inter significationem et significatum verborum, z których ostatnie czasem pierwszemu wcale przeciwnie się wydaie, n. p. doczekać czego, samo z siebie nie znaczy uźrzreć co ; lecz rozważaiąc cały sens w przykładzie: „doczekam tego , da-li Bóg, żeć tego będzie żal; można tłumaczyć: uźrzę to. — Tak dar zapewne nigdy nie znaczy czapki, ani czapka daru; atoli do objaśnienia przysłowia: dar za dar, darmo nic, dołożyć można było: czapka za biret, stosuiąc to, iuż nie do pojedynczego znaczenia słowa, lecz do ogólnego sensu. Oczywisty przykład, iak nieuwaga na tę różnicę w błąd nieraz wprowadziła TROCA, mamy u niego pod słowem pleszczyć się, bo on to tłumaczy courir, être vagabond, aller d’un pays à un autre, herum treiben, im Lande herum laufen. Jużci tego znaczenia pleszczyć się iako żywo nie ma, i mieć nie może, zkądże tedy ten błąd? Otó może czytał TROC w Argienidzie, na to słowo ten przykład: „pleszczy się on po morzu”; co tam z całkowitego sensu może znaczyć: tuła się po morzach, niby to pluska się; lecz, zatym nie idzie, żeby samo pleszczyć się znaczyło tułać się.
Naywięcéy zaś przechodzą pojedyncze słów znaczenia na sensa generalne w przysłowiach, które iako pomniki dawnych zdań, zwyczaiów, przesądów, iako próbki filozofii ludu, troskliwie zbierałem. Prawie pod każdém słowem, owszem nawet pod każdém znaczeniem, znayduie się nie iedno przysłowie, objaśnione częstokroć drugiemi przysłowiami, n. p. na pochyłe drzewo i kozy skaczą; porównay: na ubogiego wszędzie kapie; ubogiemu wszędzie piskorz. — Dopieroć to początek; porównay: ieszcze nie amen;
