Strona:PL Linde-Slownik Jezyka Polskiego T.1 Cz.1 A-F 109.jpg

ANO Spoyn. zamiaſt: a ono, a oto, oto patrz! und ſiehe da, ſiehe. (Boh. i Słow. ano: łac. imo. por. Cz. an, ana, ano - qui, quae, quod) n. p. Uyzrzał tam zaraz, ano wąż na ziemię spadł. Warg. Wal. 15. Dobrotliwy gdy widzi, ano ty się ſtarasz, ano biegasz dla niego, wnet rzecze: nie frasuy się. Gorn. Sen. 531. Mniema by dobrze, ano źle będzie. Biel. Sw. 62. Usłyszal, ano graią i śpiewaią. Leop, Łuk. 15, 26. W Pſt. m. 325. ANONIM, a. m. z Greck. ἀνωνυμος bezimienny, bezimiennik, nienazwany, niemianowany. Kras. Zb. 1, 93, Sk, Zyw. 1, 184. *ANOWAC, wał, uie, cz. niedk. czſt. potakiwać. Tr. beiahen. (pór. anu). ANOZ, ANUZ ob. Nuz. ANSA, y. 2. z Lac. 1) trzonek, rękoymia, der Griff. (Karn. kluka, dershaj; Roſſ. Аужка; por. Karn. anza - conditio'). 2) Okoliczność, powód, sposobność, Gelegenheit, Veranlaſſung. Nie dawali temu poganinowi ansy. Leszcz. Cla. 73. 3) gniew, chęć zemſty, chrapka, der Groll, die Erbitterung. n. p. Mieć ansę na kogo. *ANSZKOT, u. m. pewien gatunek materyi, ein gewiſſer Zeug. Anszkotu sztuka. Inſtr. C. L. Muchairy, anszkoty cło płacą. Vol. Leg. 4, 81. ANTABA, y. ż. z Niem. die Handhabe, rękoieść, rękoymia. Vind. haba, dershai, vnhu, rozhnik, kampa, rozhniza; Croa. preruch; Roſſ. захвáть, ухватъ, ухвамикъ, ухватецъ: Kośc. разворы, крючки, петли, рукоятки, поводки. n. p. Przy pierwszey opasce armatowéy, przyprawuią się antaby, za które się na łoże podnosi i z niego ſklada. Archel. 3, 60. (te zaś zowią delfinami). Miaſto antaby może bydź… Sol. Arch. 100. §. ucho, kolce, iak u ſtatku, u garnka. Cn. Th. das Dehr, der Henkel. §. u ſtrzelby, flinty, piſtoletu, obłąk, der Bügel an einer Flinte, Pistole. ANTAŁ, u. m. ANTAŁEK, łka, m, zdrb. z. Węg. általog - Cwierćbeczek, 18 garców. Łęſk. 2, 26. mała beczułka n .p. wina, śledzi, ein kleines Faß, ein Fáßchen. Roſſ. aнmaлb. ANTAŁOWICZ ein Gaufaus. Tea. 24, 86. ob. wyrazy toż znaczące: Kufel, Piiak, Moczymorda, Dusikufel. ANTEK ob. Antoni. ANTEKOMICYALNY ob. Przedseymowy. ANTENAT, a. m. z Łac. przodek, poprzednik plemienny a zwłaszcza ſtanu wysokiego, der Vorfahre, der Ahne. Chcąc go wysławiać, namienili zacnych iego antenatów. Zab. 11, 251. ANTEPENDIUM n. nieodm. *ANTEPENDYA, yi. ż. Łac. pokrycie dolne u ołtarza, zasłona która część dolną ołtarza okrywa, das vorgeſtreckte Zeug unten um den Altar herum. Razem z antependyą piękny ornat posłała do kościoła. Chodk. Koſt. 90. ANTKOWY, ob. Antoni, Antek. ANTOLOGIA, ii. z Greck. Florilegium, kwiato - zbiór, kwiatosłów, wybór naypięknieyszych mieysc z pisarzów, eine Blumenleſe. Kośc. i Roſſ. цвѣтословъ, цвѣтословїе, цнѣтособранïе. ANTOLOGISTA, y. ANTOLOG, a. m. czyniący zbiór kwiatów albo mieysc naypięknieyszych z dzieł różnych, ein Blumenſammler. Kośс. цвѣтословецъ, ивѣтособиратель, kwiatozbieracz. ANTONI, niego, imię męzkie. ANTEK, tka, ANTOS, ia, ANTOSIEK, śka. zdrb. Anton, Antonchen. Cz. Antonin, Antaus, Antauſſek; Bośn. Antun; Croa. Anton, Antol; Dal. Antun. n. p. Słyszysz, Antku! Tea. 54, b. 4. Swięty Antoni Padewſki, co się z tym człekiem dzieie! Tea. 45, e. g: Wyb. Kul. §. Przysłowie. Uciekay Marku Antoni, nim cię wiekiera dogoni. Rys. Ad. 69. (- w nogi! ot! iuż cię dogania. Zapewne z powodu haniebney ucieczki Marka Antoniego z pod Akcyum, lauf! ehe man dich erwiſcht). § Lekar. Swiętego Antoniego niemoc, piekielny ogień, Mącz. das Antoninsfeuer, das heilige Feuer, der Rothlauf. Roſſ. антоновъ огонъ; Ital. sant tonio; Carn. perézhogn. §. Rośl. Ziele S. Antoniego, ołownica, molybdaena, Flohkraut, Pfefferkraut. Syr. 1245. ANTKOWY, a, e. od Antka, do Antka należący, n. p. Będziesz Antkową, byle tylko matka na to przyſtala. Tea. 56, b. 49. Antons. Rzeczownik: ANTKOWA - żona Antka, używane tylko między wieśniakami. Mieysce dopiero co przytoczone może tu także należeć. ANTREPRENER, a. m. z Franc. podeymuiący się czego, biorący, trzymaiący co na siebie, der Unternehmer. n. p. Kontrakt z antreprenerami. N. Pam. 3, 316. w rodz. 2. ANTREPRENERKA, die Unternehmerinn. ANTREPRYZA, y. ż. impreza, podeymowanie się czego, branie, trzymanie na siebie, die Unternehmung. *ANTULARZ, "ANTUALAZ, u. m. pewien gatunek korónek szerokich, eine Art breiter Spißen oder Kanten. B. ANTWAS, HANDFAS, u. m. z Niem. nalewka, miednica, umywadlnik, lawaterz, Mącz. Dudz. 33. das Handfaß, der Waſchbecken. Na służbie ſtał antwas z wodą i ręcznik. Biel. Hift. 455. ANTYCHRYST, a. m. z Greck. przeciwnik Chryſtusowy, falszywy Chryſtus, der Antichriſt. Carn. ankersht; Roſſ. лжеxpистb. §. W mowie pospolitey nazywaią kobietę złośliwą Antychryſtem. - Nazywać kogo antychryſtem. - ANTYCHRYSTOWAC, ował, uie. cz. niedk. częſt. jemanden einen Antichriſt ſchelten. Kacerze papieża znieważaią, łaią, sromocą, antychryſtuią. Smotr. Ap. 113. ANTYDOT, u. m. z Greck. (ἀντιδοτον t. i. Φασμακον - wszelkie lekarſtwo, n. p. przeciwko truciźnie), lekarſtwo przeciw branéy truciźnie. Pot. Zac. 165. Ein Gegenmittel, Gegengift. Roſſ. противуядïe; Vind. prutni ſtrup; Carn superſtrup. ANTYFONA, y. ż. z Greck. Śpiewanie kościelne na przemiany; modlitwa którą z przeciwnéy ſtrony śpiewaią czyli odpowiadaią, der Wechselgesang, die Antiphone in der Róm. Kirche. Pim. Kam. 306. Kar. kolęda. ANTYFONARZ, a. m. Księga antyfon, das Wechſelgeſangbuch. S. Grzegorz napisał antyfonarz do śpiewania. Sk. Dz. 616. ANTYK, u. m. wszelki zabytek ſtarożytności; ſtarożytność iaka; ſtaroświeczyzna; a zwłaszcza zabytki ſtarożytności sztuk wyzwolonych, iak n. p. kamienie rznięte, eine Antike, ein Ueberbleibſel des Alterthums. § przn. Człowiek ſtaroświecki, ſtaropolſki, dawnéy daty'; rzecz iakowa ſtaromodna, n. p. powóz, ein altmodiſcher Mensch, etwas Altmodiſches. (por. Antykwarz). *ANTYKAMERA, y. ż. przedpokoy, das Vorzimmer. Złoto teraz nie tylko w pokoiach świeci, iuż nawet i do antykamer przechodzi. Mon. 67, 397. ANTYWARYUSZ, ANTYKWARZ, a. m. Biegły w ſtarożytnościach, ein Alterthumsforſcher. Antykwaryusz, ſtarożytnik, odkrywa taiemnice wieków, tłumaczy ie i światłem erudycyi oświeca ciemne ich pamiątki. Sr. Pot. Szt. 13. §. U Niemców handlarz ſtarzyzny, ſtarzy-