Strona:PL Linde - Słownik języka polskiego 1855 vol 1.djvu/520

582 CZOSNEK — CZOSNKO W. CZOST — CZTERDZIEST.
SNAK, u, ot. gatunek ozanki, Teucrium Scordium, ma zapach czosnkowemu podobny. Kluk. Dyk. 5, 109. Ozanka czosnkowa. Jundz. 505. ber ЯафепІпоЫацф, 2ßaffcrbotl)= cngcl. CZOSNEK, snku/CZOSTEK, stku, m. allium, ber £«цф; Boh. et Slovac. cżesnek, ćesnek; że z rozdjlnich straucku srostly gsa, rozcesuge se, rozbira; Slavon. csesbnjak, bili luk; Vind. zhefnik, zhefen, knoblach, riesanje, fol; Carn. zhêsn; Hag. cêssan; Croat. cheshnyak, cheseny; Dal. luk csessni, cheszan; Bosn. luk cesan; Hoss. чеснокъ; Eccl. уе(иЪКЪ; rodzaj bardzo liczny i cebulę w sobie zamykający. Gatunki jego u nas są: płodziszek, por, ogrodowy czosnek, rokambuł, głowkowy, luk, cebula szalotka, ogrodowa, tatareczka. Kluk. Dyk. 1, 21. Czosnek pospolity, allium sativum, ber йііоЫаііф; Sorab. 1. kobowk. Dyk. Med. 1, 654. rozmnażają go, główkę jego na części rozebrawszy. Kluk. Rośl. 1, 212. (cf. czosać). Czosnek babczy, psi, niedźwiedzi, allium ursinum, ЗЗагепІаііф, фппЬйаиф, fflantfel. Syr. 1251. Ross. черемица, черемша, черемушка. Czosnek z nasienia Boss. сѣянецъ; Czosnek Syberyjski слизунъ; Czosnek polny, allium agreste. Urzęd. 17. milber ЙПоЫаиф. Czosnek winniczy, ampeloprassum, rośnie na winnicach. Urzęd. 18. ber ЭМпІШіф. Czosnek łuczek, łuczny czosnek, łuezyczosnek, czosnek ługowy, biaîy, słodki, Włoski. Cn. Th. allium schoenoprasum, ©фшШаиф; Carn. drobnak. Prov. Czosnek ma białą głowę, a ogon zielony. Rys. Ad. 7. (stary, lecz jary). Czosnek trzykroć przesadzony obraca się w truciznę. Rys. Ad. 5, (zbytne powtarzanie szkodzi). Niedbaj, chociaż zła wieść o tobie gruchnie, Kto nie je czostka, pewnie nim nie cuchnie. Źegl. Ad. 7. (niewinność puklerz). 2. Czosnki, zaciosane pale, zasieka, palisady, rogatki, ©pifcpfń&Ie, $alifaben, Serfaue, ©фІадМите. Ciernie, czosnki albo rogatki. Chmiel. 1, 464. Miasto wałem, czosnkiem z palów zaostrzonych i z przekopem warowne. Fal. FI. 148. Wysieść z pletnicy nie było gdzie, bo brzegi wysokie były, a Moskwa do tego czosnku nasadziła. Przeto Zamojski, kazawszy znieść koce i w wory ich nakładłszy, dał każdemu po worze, którychby namiotali na on czosnek. Na brzeg wysiadłszy, nie uczynili tak, jak im był rozkazał, nie namiotali worów na czosnek; ale zaraz jęli czosnek siec, i wysiekłszy, pod parkan się ukwapili. Biel. Kr. 716. U Trotza czosnek, kolec na nogi, eine gußangel. CZOSNKOWAĆ cz. niedok, zaczosnkować dok., czosnkiem zaprawiać, mit ЙпоМсшф сштафеп. Czosnkowany, alliatus. Cn. Th. CZOSNKOWATY, a, e, na kształt czosnku, ІиоЫапфй^пІіф; Eccl. чесноковатый. CZOSNKOWY, a, e, od czosnku, £аиф =, ЙПОЫаиф «; Boh. ceśnekowy; Eccl. чесноковый; Ross. чесношный, луковый, лучный. Czosnkowa główka. Dyk. Med. 1, 654. Ross. чесноковка. Czosnkowy moździerz Ross. чесношница. Czosnkowa polewka (Carn. bozpor). Czosnkowy zagon (Carn. zhèsnishe). Czosnkowe pole (Carn. zhesnouje). Czosnkowy przedawca Boli, ceśnekar, w rodz. ieńsk. cesnekarka. Czosnkowy członek (ob. Członek). Czosnkowe ziele, gęsi polej, Carn. kremuz, kirshćt, alliarium, ma korzeń czarny, który czosnkiem wonią. Urzęd. 22, scordium, ЙафспГпоМаиф. Krup. 5, 205.
*CZOSTKA ob. Czestka, zdrobn. rzeezown. cześć.
*CZOSYK, a, m. nać, etit ©фpff, ©форпд, ©proffe. Młode ezosyki albo łodygi, które się na kapuście albo też na inszych ziołach na ostatek puszczają, podczos, cyma. Mącz.
*CZOSZ, *CZUSZ, *CUSZ » co jest, to jest, jest, Lat. id est, шаз ift, baè tft, ift, mianowicie, псфпііф. Umniejszyłeś go, czusz, pana Chrystusa syna twego. Wrob. Zołt. 16. Dziwne dzieje, czusz, starego i nowego zakonu, ib. Pamięta ich, czusz, poganów. ib. 17. Aby w tego, który miał przyjść po nim, wierzyli, to cusz, w Jezusa. 1 Leop. Act. 19, 4. (to jest, w Jez. 3 Leop.). Co siejesz, nie siejesz onego zboża, co ma być, ale gołe ziarno, to cusz albo pszenice, albo czego innego. 1 Leop. Kor. 15, 37. Żebyście odtąd byli innego, to cusz tego, który zmartwychwstał. 1 Leop. Rom. 7, 4.
*CZTA, uczta ob. Cześć.
CZTERDNIOWY, CZTERDZIENNY oft. Czterodniowy, Czterodzienny. CZTERDZIEŚCI, stu, dziesięć cztery razy, öicrjtg; Boh. etyrideet, etyrideeti; Slovac. śtiricat; Slavon. csetêrdeset; Sorab. 1. schtyrzecżi, żtercżetżo; Sorab. 2. stiiriżaschcża, stiirżascza, sturiżastet; Bosn. ceterdeset, cetrrideset, czetrrideseti; Vind. shtiridefet, shtirredi, stiredi; Carn. shtirdesęt, shtiridesiti; Croat. cheterdeszet; Dal. chetreszti; Rag.’ cetardesćt, cetreesti; Eccl. четыредесять, Ross. сорокъ, (cf. sorok). CZTERDZIESIATNICA, y, i. pierwsza niedziela w post, iż już jest w czwartym dziesiątku dni do Wielkiej Nocy. Sk. Kaz. 86. (cf. siedmdziesiątnica). ber crfte ©Olllltflg ii! ber Saften, Invocavit, Wstępna niedziela. — §. ob. Czterdziestnica. CZTERDZIESIĄTNIK, a, m. heretyk, członek sekty czterdziesiątników, to jest tetradytów i Apollinarystów. Pimin. Kam. 29. eine 3(rt Seher. CZTERDZIESTEK, stka, m. ogół z czterdziestu, eilte 3<tlrt Mit Sterjtg, ein ©aitjeä »ott SSierjtg ©tiicf. Bzów. Roz. 26. CZTERDZIESTOWKA, i, z. CZTERDZIESTNICA, CZTERDZIESIATNICA, y, z. post wielki, 40 dni trwający, bie große gafiett, bie tnerjtgtagtgc gafieit; Rag. cetardesetizza, korizma; Croat. cheterdeszeticza, cheterdeszetnicza, cheterdeszelka, korizma, poszt 40 dan; Dal. poszlna, chïterdeszeticza; Bosn. korizma; Ross. четыредесятница. Czterdziestnica postów ma świadectwo i w starym zakonie z postu Mojżesza i Heliasza, i z ewanielii, bo tyleż dni Pan pościł. Sk. Kaz. 110. Czterdziesiątnica. Pimin. Kam. 84. — §. Adwent nazywał się też kiedyś czterdziestnicą, że czterdzieści dni do wielkich świąt poszczono. Cer. 1, 184. §. Czterdziestnica, kobieta 40 lat mająca, eine 33ier}igcrtmt. CZTERDZIESTNIK, a, m. czterdziestek, liczba czterdzieści w sobie mająca. Cn. Th. ettt @ащеЗ UOlt tnerjtg (mbeiteit. §. Człowiek czterdziestoletni, ein 3>terjtger. CZTERDZIESTNY, a, e, czterdzieści mający, yterjig entbalteiib. Post w liczbie swych dni czterdziestny. Groch. W. 62. Postu czterdziestnego nie pościł. Sk. Dz. 788, Sak. Prob. 155. CZTERDZIESTODNIOWY, CZTERDZIESTODZIENNY, a, e, CZTERDZIESTODNIOWO, CZTERDZIEST0DZlENNIE przysłk., dni czterdzieści trwający, lub co 40 dni przypadający, inerjtgtägig; Slov. śtiricatodćnni; Vind. shtiredidanski; Ross. четыредесятодневный. CZTERDZIESTOGODZINNY, a, e, CZTER