Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/017

— 11 —

przykład podczas raptownej śmierci wywołanej przez otrucie chlorem, fosgenem albo palitami.
 2. Powstanie methemoglobiny, bardzo trwałego, mało zdolnego do dyssocjacji związku hemoglobiny z tlenem. Methemoglobina może powstać i wewnątrz czerwonych krwinek i powstaje zawsze w razie hemolizy, czyli rozpuszczania ciałek czerwonych jakiegokolwiek pochodzenia. Powstanie methemoglobiny daje zabarwienie tkanek na kolor ciemno czekoladowy. Zmieniona w ten sposób krew jest niezdolną do podtrzymania oddechu i, jeżeli większa ilość hemoglobiny istotnie podległa tej zmianie, bywa przyczyną rychłej śmierci. Częściowe przetworzenie barwnika krwi, nawet wywołując zmianę zabarwienia moczu i wynikającą z tego żółtaczkę, może skończyć się wyzdrowieniem.
 Liczba trucizn, powodujących powstanie methemoglobiny jest bardzo znaczna. Do tych należą środki utleniające jak: chloran potasu, prawie wszystkie związki zawierające rodniki NO i NO₂, jak azotyn amylowy, dwunitrobenzol, chloropikryna, rozmaite aminy, jak anilina, toluilendiamina, trójfenolochinony, i t. d. Najważniejszemi, ze względu na łatwość zdobycia ich, są chloran potasu i antifebrina, czyli acetanilid, z których pierwszy jest trucizną często używaną przez samobójców.
 Zwróćmy uwagę na to, że własności trujące mają tylko te środki, które tworzą methemoglobinę wewnątrz krwinek lub jednocześnie zdolne są spowodować hemolizę. Środki czynne tylko w obecności już powstałych rozczynów hemoglobiny, jak np. żelazicjanek sodowy, zachowują się przy wprowadzeniu ich do żył obojętnie.
 3. Powstanie trwałych związków z hemoglobiną, bardziej stałych od oksyhemoglobiny. Pierwowzorem związków tego rodzaju jest połączenie hemoglobiny z tlenkiem węgla; znajdujący się w powietrzu w ilości 2% gaz ten łączy się z hemoglobiną w takim stopniu, że więcej niż 90% ogólnej ilości hemoglobiny krwi zostaje złączona z tym gazem. Połączenia podobne z siarkowodorem powstają w małych ilościach, w tych stężeniach H₂S, kiedy śmierć następuje już wskutek działania tej trucizny na aparat nerwowy. Podobne do tego związki z NO i HCN, powstają tylko w probówce, wskutek tego nie posiadają toksykologicznego znaczenia.
 4. Niemniej poważne są skutki zatrucia przez działanie trucizn hemolitycznych, których znaczna część jest zarazem ogólną trucizną protoplazmy.