Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/021

— 15 —

 Zależnie od wielkości dawki i innych warunków, paraliż serca nastąpić może bardzo szybko, niemal odrazu, albo też rozwijać się powoli podczas długotrwałej agonji.
 W pierwszym wypadku mamy znów, zależnie od własności użytej trucizny oznaki skurczu mięśni serca (systoly), gdy w komorach niema ani kropli krwi, albo odwrotnie, przepełnienie serca krwią, przy miękkich, zwyrodniałych mięsiniach, przyczem zwykle pojawiają się oznaki długotrwałego zatrzymania krwi w żyłach, a serce znajduje się w stanie rozkurczu (diastoly). W powolnym rozwoju porażenia serca nie brak też objawów przekrwienia biernego: zwiększenie oraz ciemniejsze zabarwienie wątroby i śledziony, a najczęściej nerek, przesiąk w jamach surowiczych i mniej lub więcej wyraźny przedzgonny obrzęk płuc.
 Przyczyną paraliżu serca mogą być zarówno wyjątkowe uszkodzenia jego mięśni, albo nerwów, jak i przeciążenie pracą, przewyższaąjcą tak zwaną siłę zapasową serca. Warunki przeciążenia powstają wskutek zwężenia łożyska naczyniowego w czasie skurczu tętnic albo zatknięcia większej części naczyń włoskowatych w narządach objętych zapaleniem, przeważnie w płucach. Porażenie serca, narządu bardzo czułego na dostarczanie krwi przez tętnice sercowe, staje się nieuniknione, gdy ilość krwi wypełniająca układ naczyniowy nie będzie wystarczająca do prawidłowego krwioobiegu. Stan ten następuje wskutek utraty bardzo dużej ilości krwi lub porażenia naczyń. To ostatnie zjawisko jest właśnie pospolitym wynikiem niektórych zatruć.
 Toksyczny skurcz naczyń nigdy nie bywa dość trwały, aby mógł stać się przyczyną paraliżu serca, będąc jednakże niemniej ważnym czynnikiem objawów groźnych podniesień ciśnienia krwi i utraty przytomności. Mechanizm śmierci w zatruciu temi truciznami bywa bardzo złożony.
 Na pierwszem miejscu pośród środków wywołujących toksyczny skurcz naczyń umieścić należy adrenalinę (substancję czynną nadnercza), kokainę i sole baru. Te ostatnie działają bezpośrednio na mięśnie naczyń. Skutkiem zmian w czynności serca i naczyń, a także uszkodzenia śródbłonka naczyniowego, powstają w ustroju dalsze zmiany, połączone zawsze ze zwiększoną przepuszczalnością naczyń. Wraz z osłabieniem serca i przepełnieniem żył powstają wyżej omówiane obrzęki, obok swoistych dla wielu zatruć krwotoków, najwyraźniejszych zwykle w błonkach surowiczych i w białej tkance mózgowej.
 Zwiększona dla płynnych składników krwi przepuszczalność