do wnętrza żywej komórki. To samo zjawisko jest podstawą następnego rozwoju zatrucia, gdzie trucizna działa na narządy życiowe.
Dlatego stosunek pomiędzy komórką żywą a otaczającem ją (zwykle płynnem) środowiskiem, jest jednem z najważniejszych zagadnień fizjologji i toksykologji.
Naogół żywa komórka opiera się przenikaniu substancyj obcych do wnętrza jej zarodzi. Dlatego wśród mnóstwa znanych barwników, używanych w technice mikroskopowej, tylko bardzo niewielka liczba jest w stanie zabarwić żywą komórkę, lecz i w takich razach barwią się tylko pewne jej składniki. Takiemi barwnikami są naprzykład: Neutralrot (czerwień obojętna) — dla ziarnek protoplazmy, Methylenblau (błękit metylenowy) — dla włókienek nerwowych.
W tych wypadkach nagromadzenie barwnika w tkankach przybiera duże rozmiary nawet w rozczynach bardzo rozcieńczonych. Kijanki barwią się na ciemno-czerwono w rozczynie Neutralrot (czerwieni obojętnej) 1/50 000.
Zawartość w krwinkach czerwonych dużej ilości potasu, obok zupełnego prawie braku sodu i odwrotny stosunek plazmy krwi wykazują, że chodzi tu o bardziej skomplikowane procesy niż prosta dyfuzja.
Z tego punktu widzenia możemy ustalić podział następujący:
1. substancje zupełnie niezdolne do przenikania wewnątrz żywej protoplazmy. Do tych należą prawie wszystkie sole, oraz znaczna część innych rozpuszczalnych w wodzie substancyj. Komórka stosuje się do ich rozczynu jako prawdziwy osmometr. Wynika to ze znanych zjawisk plazmolizy komórek roślinnych. Roślinna komórka jest workiem protoplazmy, który zawiera we wnętrzu dużą kroplę płynu — (wodniczkę), przylegającą ściśle do twardych ścianek z cellulozy (drzewnik). W warunkach normalnych stężenie płynu wewnętrznego jest większe niż stężenie otoczenia, wskutek czego ciśnienie osmotyczne powoduje wyżej wzmiankowane ścisłe przyleganie protoplazmy do twardej ścianki. Jeżeli zwiększymy ciśnienie osmotyczne środowiska do stopnia wyższego niż stężenie płynu zawartego w wodniczce, ta ostatnia zmniejszy się aż do zupełnego zniknięcia, a pomiędzy protoplazmą i ścianką z cellulozy powstanie pusta przestrzeń. Następuje to wówczas, jeżeli protoplazma jest przepuszczalną dla wody, a nieprzepuszczalną dla zawartych w niej składników.
