Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/037

Ta strona została skorygowana.
— 31 —


§ 24. Treść zjawisk organotropizmu.

Co do treści zjawisk organotropizmu i samego sposobu połączenia się trucizny z komórką żywą istnieją dwie zasadnicze możliwości. Po pierwsze możliwem jest czysto fizyczne połączenie przez powstanie odpowiednich rozczynów, zwykle lipoidalnych, albo wskutek adsorpcji analogicznie do działania barwników, po drugie — nie ulega wątpliwości, że w niektórych warunkach mamy do czynienia z prawdziwemi odczynami chemicznemi, których skutkiem są zmiany we własnościach zarówno zatrutej tkanki, jak i samej trucizny. Losy trucizn są też bardzo niejednakowe; do dokładniejszego omówienia ich przystąpimy nieco dalej.
Co się tyczy nagromadzenia pewnych trucizn w stanie niezmienionym, zjawisko takie zależy przeważnie od obecności w odpowiednich komórkach dużej ilości specjalnych substancyj, w których dana trucizna jest łatwiej rozpuszczalna niż w wodzie, a więc i w plazmie krwi. Same te substancje są podobnie jak tłuszcz mało albo wcale nierozpuszczalnemi w wodzie i stosownie łatwo rozpuszczalnemi w tak zwanych rozpuszczalnikach organicznych — alkoholu, eterze, chloroformie i acetonie. Z tego powodu zostały naogół nazwane lipoidami (λίπος — tłuszcz). Co do chemicznego składu, są to związki bardzo rozmaite, które obok C, H, i O jak tłuszcze i steriny, mogą zawierać również P, N i w niektórych wypadkach S. W komórkach dają one zwykle złożone połączenia z białkiem, tworząc tak zwane lecitalbuminy i lipalbuminy. Najważniejszemi lipoidami są: trójglicerydy (zwykle tłuszcze); lecytyny, tłuszcze zawierające kwas fosforowy i związki azotowe; cholesteryny czyli steryny; alkohole o budowie złożonej; woski (estry) połączenia wyższych kwasów tłuszczowych z jednoatomowemi wyższemi alkoholami. Mniej znanemi a bardziej złożonemi lipoidami, ogromnie rozpowszechnionemi w komórkach są: fosfatydy, podobne ze składu pierwiastków do lecytyny, mogące zawierać w liczbie składników swej cząsteczki zamiast gliceryny — galaktozę (składnik cukru mlecznego) oraz pewne specjalne składniki, jak aminoalkohol sfingozinę.

§ 25. Teorja Overtona-Mayer’a.

Połączenie trucizn z lipoidami jest podstawą słynnej teorji narkozy Overtona-Mayer’a. Teorja ta została przystosowana do działania takich trucizn, jak eter i chloroform, zasadniczą cechą