chemicznym stanowią raczej wyjątek. W przeważnej ilości wypadków mamy do czynienia jedynie ze złudnemi stosunkami ilościowemi — obca substancja ulega częściowemu rozkładowi, a druga jej część wydziela się z organizmu w niezmienionym stanie. Tak np. alkohol etylowy utlenia się prawie całkowicie, jednak zawsze pewna nieznaczna jego ilość zostaje wyrzucona na zewnątrz razem z powietrzem oddechowem (1—2%), i z moczem (2—3%). Dla benzolu mamy stosunek odwrotny — organizm jest w stanie przerobić nie więcej niż 30% tej substancji.
Dlatego musimy przypuścić, że z reguły, współrzędnie z działaniem cząsteczkowem, istnieją też pewne odczyny chemiczne i odwrotowe.
Odpowiednio do tego nie należy przeciwstawiać sobie obu wyżej zarysowanych rodzaji działania, o ile dogodniejsze będzie rozpatrywanie treści tych działań niezależnie od tego, czy są one wyłącznemi własnościami danej substancji w stanie nietkniętym, czy też nie.
Każda obca substancja w rzeczywistości może wywołać cały szereg zjawisk, nie ograniczając się do jakiegokolwiek jedynego w swoim rodzaju odczynu. Zjawiska te, co do sposobu ich powstania, zależne są od licznych fizycznych i chemicznych własności obcej substancji i dlatego bywają bardzo rozmaite. Najważniejszą cechą każdej takiej substancji jest stopień jej rozpuszczalności w płynach organizmu i pewne własności uzależnione od tej rozpuszczalności. Dalej mamy do czynienia z bardzo powikłanemi zjawiskami absorpcji i odczynów katalitycznych i wreszcie z jeszcze więcej zagadkowem działaniem energji promienistej (radium i odczyny światłoczynne czyli fotoaktywne).
Niezależnie od tych zjawisk fizycznych każda rozpuszczalna substancja wogóle podlega w mniej więcej znacznym stopniu chemicznym zmianom, zazwyczaj również bardzo złożonym. Organizm w zasadzie nie jest przystosowany do tych zjawisk i dlatego obecność każdej substancji stwarza dlań nienormalne warunki istnienia i może być przyczyną jego choroby, lub, sciślej mówiąc, zatrucia.
Obcemi substancjami dla ustroju są wszystkie te, które nie wchodzą normalnie w skład jego tkanek i płynów, lub zjawiają
