Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/044

— 38 —

 Fluor jest stałym składnikiem szkliwa zębów. Obecność litu, arsenu, jak również baru, wanadu i glinu w tkankach ssaków, naogół biorąc, podlega wątpliwości.
 Inne stworzenia mogą zawierać znikome ilości innych pierwiastków, tak np. wiele ślimaków zawiera miedź.
 Znaczenie tych pierwiastków dla odczynów życiowych zupełnie nieodpowiada ich ilości. Zupełnie znikoma zawartość jodu w czynnej wydzielinie tarczycy nie przeszkadza, iż jest to pierwiastek bezwzględnie niezbędny dla życia. Stosunek ten zależy od tak zwanych zjawisk oligodynamicznych, o których będzie mowa niżej.
 Z przytoczonych danych widzimy, żegdy najpospolitsze pierwiastki otoczenia jak krzem, glin i żelazo, są obecne w organizmie w znikomo małych ilościach, inne gromadzą się w ilościach znacznie większych od przeciętnej ich zawartości w otoczeniu. Takiemi są: azot, fosfor, siarka i również jod. Najpospolitsze składniki ciała węgiel, wodór i tlen, a z metali wapń i sód, zawarte są w większych ilościach niż w otoczeniu. Wogóle mamy wyraźną skłonność do nagromadzenia pewnych zasadniczych pierwiastków, co daje się stwierdzić, przy porównaniu najważniejszego z nich — węgla, którego ilość o sto razy przewyższa zawartość jego w otoczeniu. Do tego trzeba dodać, że pierwiastki tworzące organizm w żaden sposób nie mogą być zastąpione przez inne, choćby najbardziej pokrewne. Tak np. potas odgrywa zupełnie inną rolę w organizmie niż Na, Sr nie może zastąpić Ca, albo Br innych chlorowców.
 Substancjami odżywczemi mogą być wyłącznie te związki, które zawierają niezbędne do życia pierwiastki. Warunki dokładnego żywienia zawarte są w tak zw. prawie minimum, ustalonem przez Liebiga dla roślin, ale w zasadzie słusznem również w stosunku do zwierząt. Prawo to głosi, że: 1) wyniki żywienia odpowiadają zawsze zawartości tego z niezbędnych pierwiastków, którego jest najmniej w pokarmie, 2) dla wszystkich składników istnieje pewne minimum, poniżej którego równowaga przemiany materji już nie może być podtrzymywana.
 W razie obniżenia zawartości jednego z zasadniczych pierwiastków poza minimum, powstają zjawiska nieprawidłowego przebiegu procesów życiowych, mające wiele wspólnych cech z zatruciami, a które nazywamy głodem.
 Zatem można mówić np. o głodzie azotowym, tlenowym, solnym, wapiennym i t. d. W organizmie zwierzęcym, którego zdol-