Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/051

— 45 —

jednak o ile chodzi o organizm zwierzęcy, przetworami odżywczemi we właściwem tego słowa znaczeniu. Aby dany produkt mógł zasłużyć na nazwę spożywczego, musi on być równocześnie źródłem energji, czyli procesy jego rozkładu w organizmie muszą być egzotermiczne.
 Własności takie posiadają liczne substancje — w szczególności te z nich, które podlegają w organizmie utlenianiu. Pozostaje wszakże nierozwiązaną kwestja, czy w każdym wypadku powstała energja jest użyteczną dla organizmu, czyli zdolną do przetwarzania się w inne jej postacie, czy też jest ona wydzielana wprost w stanie ciepła, jak to mamy w każdym wypadku nadmiernego żywienia u ssaków.
 Ilość powstałego w organizmie ciepła może zmieniać się, poczynając od pewnego minimum w bardzo znacznych granicach; u człowieka pomiędzy 2000 i 10000 kaloryj na dobę.
 Istnieją też dwa punkty zapatrywania na rozkładające się w organizmie substancje. Według jednej teorji (Voit-Rubnera), każda substancja będąca źródłem energji, jest już przez to samo substancją odżywczą — według drugiej tylko taka, z której powstają cząsteczki żywej materji. Jest to treść teorji Chauveau.
 Z punktu widzenia tej ostatniej teorji, nie każda utleniająca się substancja jest źródłem użytecznej energji, a tylko taka, która może przetworzyć się w glikogen, wobec tego jedynym prawdziwym środkiem spożywczym, stanowiącym źródło energji, jest cukier gronowy.
 Ustalone w ostatnich czasach ciekawe dane co do skutków zupełnego zaniku cukru gronowego we krwi przy zatruciu insuliną (hormonem trzustki), mającem charakter prawdziwego zatrucia, nadaje teorji Chauveau wiele cech prawdopodobieństwa. Ponieważ jednak podtrzymanie temperatury ciała na odpowiednim poziomie jest niezbędne dla ustroju, to w braku innych źródeł będzie zużywał on również w tym celu cenny glikogen. Dlatego inne utleniające się w ciele substancje mogą odgrywać rolę dodatkowych substancyj odżywczych, chroniących glikogen od spalania. Źródłami glikogenu są bez wątpienia wszystkie węglowodany z 6 atomami węgla w cząsteczce, prawdopodobnie też pewne związki z 3 atomami węgla, jak gliceryna. Są też niemi i tłuszcze powstające z węglowodanów i mogące odwrotnie stać się ich źródłem w organizmie. Białka muszą być źródłem zarówno glikogenu jak i tłuszczów. Wszakże droga przetwarzania białka w glikogen jest bardzo powikłana i znaczna ilość białka okazuje się w tych